Nazwy z członem „Miss” nie mają już dziś związku z pierwotną symboliką tytułu najpiękniejszej. Wszystko sprowadza się do rangi zawodów, targów, licytacji, która lepsza, zgrabniejsza, efektowniejsza – twierdzi prof. Andrzej Markowski
Przy okazji organizowanych rokrocznie konkursów piękności mających w tytule Miss językoznawcy zwracają uwagę na gramatyczną kwestię dotyczącą nazywania osoby najpiękniejszej na jakimś kontynencie czy w danym kraju.
Otóż utarło się, że po Miss stoi wyraz w dopełniaczu, będący najczęściej nazwą jakiegoś kraju lub krainy geograficznej, a czasem jakiegoś gremium (np. Miss Świata, Miss Polski, Mazowsza, Miss Publiczności, Miss Fotoreporterów).
Ale mamy i określenie Miss Polonia, a więc takie, w którym człon Polonia występuje w mianowniku.
Skąd to rozchwianie składniowo-fleksyjne?
Dlaczego Miss Polski, ale: Miss Polonia?
A może poprawniejsze byłyby formy Miss Polska (jak Miss Polonia) oraz i Miss Polonii (jak Miss Polski)?
Tytuły zawierające w sobie słówko miss przywędrowały do nas już w latach 20. ubiegłego wieku. W wielu europejskich stolicach odbywały się wtedy rewie elegancji, mody i wdzięku, aż w końcu ogłoszono oficjalny konkurs o tytuł Miss Europe.
Postanowiono więc przeprowadzić wybory także w Polsce.
W 1929 r. magazyn ilustrowany „Światowid” oraz gazety „Express Poranny” i „Kuryer Czerwony” zorganizowały historyczne wybory Miss Polonia (nazwę wymyślił Tadeusz Boy-Żeleński).
Jako ciekawostkę podam, że choć wystartowały córka marszałka Sejmu Hanna Daszyńska i hrabianka Alina Rzyszczewska, a tytuł przypadł urzędniczce Miejskiej Kasy Oszczędnościowej w Warszawie Władysławie Kostakównie.
Ciekawie działo się i w roku następnym, gdyż po miano najpiękniejszej Polki sięgnęła ciemnooka, szczupła brunetka ze Lwowa Zofia Batycka, która zasłynęła później z tego, że nie chciała oddać korony (wyjechała z nią do Hollywood, licząc na światową karierę filmową).
Nie ma wątpliwości, że na wzór Miss Europe powstało u nas i szybko się upowszechniło określenie Miss Polonia, ale nie wszyscy wiedzieli, że po przetłumaczeniu znaczy ono ‘Panna Polska’, tak jak Miss England ‘Panna Anglia’, Miss France ‘Panna Francja’, a Miss Deutschland ‘Panna Niemcy’.
Kiedy za jakiś czas powołano do życia konkurencyjną imprezę tego typu, nie nadano jej więc nazwy Miss Polska (co także należało rozumieć jako ‘Panna Polska’, z tym że drugi człon zapisany by już został w języku rodzimym), tylko Miss Polski.
Dlaczego?
Otóż dlatego że słówko miss przestano rozumieć dosłownie (jako ‘panna’), w powszechnym obiegu zaczęło ono funkcjonować jako ‘królowa’ albo ‘mistrzyni’ (w domyśle ‘piękności’).
Szybko pojawiły się inne nazwy z drugim członem dopełniaczowym (Miss Mazowsza, Miss Małopolski, Miss Wybrzeża), a potem w ogóle został zerwany związek tytułu miss z reprezentowaniem albo symbolizowaniem jakiegoś kraju czy regionu przez piękne kobiety (zaczęto wybierać różne Miss Wdzięku, Miss Gracji, Miss Publiczności, Miss Fotoreporterów, Miss Mokrego Podkoszulka itp.).
Zdaniem prof. Andrzeja Markowskiego tego typu nazwy nie mają już związku z pierwotną symboliką tytułu miss ani z romantycznością. Piękna dziewczyna jako symbol swojego kraju lub regionu zawsze ucieleśnia to, co w nim najpiękniejszego. TytułMiss Polski czy Miss Obiektywu sprowadza wszystko do rangi zawodów, targów, licytacji, która lepsza, zgrabniejsza, efektowniejsza, która więc będzie mistrzynią piękności…
Tak czy inaczej określenia typu Miss Polski, Miss Mazowsza, Miss Małopolski, Miss Opolszczyzny itp. (rozumiane jako ‘najpiękniejsza dziewczyna Polski, Mazowsza, Małopolski, Opolszczyzny’) na dobre zadomowiły się w polszczyźnie i trudno by je było z niej dzisiaj usuwać.
Z kolei nie ma sensu lansowanie na siłę (jako obocznych) określeń zawierających człon miss i nazwę kraju występującą w mianowniku. Nikt nie powie Miss Polska, Miss Mazowsze, Miss Małopolska, a wręcz nonsensownie by brzmiały formy Miss Mokry Podkoszulek, Miss Publiczność czy Miss Wdzięk itp.).
Jeśli zaś chodzi o nazwę Miss Polonia, to pamiętajmy o tym, że zawsze wybiera się Miss Polonia, spotyka się z Miss Polonia, mówi o Miss Polonia. Jednym słowem, człon Polonia pozostaje zawsze w mianowniku. Mamy zatem z jednej strony wyrażenie Miss Polski, a z drugiej Miss Polonia.
MACIEJ MALINOWSKI