Nie mylić rzewnie z żywnie

Zastanówcie się, czy można powiedzieć:

− Marek zawsze robi to, co mu się rzewnie  podoba;

− Kasia spędza wolne chwile, gdzie jej się rzewnie podoba;

− Tomek wychodzi z domu, kiedy mu się  rzewnie podoba.

Czy w zdaniach tych coś Wam nie zgrzyta? Czy słówko rzewnie zostało tu użyte właściwie?

Otóż nie! Jeśli ktoś robi to, co chce, i tak, jak chce; chodzi tam, gdzie chce, i kiedy chce, to robi, co mu się żywnie podoba; chodzi, gdzie mu się żywnie podoba; wychodzi, kiedy mu się żywnie podoba.

Musicie wiedzieć, że wyrazu żywnie używa się dziś wyłącznie w tym frazeologizmie, choć dawniej mógł on wystąpić w wielu połączeniach, gdyż znaczył ‘bez wyjątku’; ‘zgoła’; ‘ze wszystkim’; ‘bardzo’. Mówiono np. Żywnie (czyli: bardzo) mi się ta Hania podoba! Zapraszam żywnie (czyli: bez wyjątku) wszystkich z okolicy na weselisko mojej córki.

Właśnie dlatego, że forma żywnie nie funkcjonuje już w polszczyźnie, mylona jest ze słowem rzewnie mającym zupełnie inne znaczenie. Rzewny to przecież ‘pełen smutku, żalu, melancholii’; ‘tkliwy’; ‘smętny’; ‘tęskny’. Mówi się, że ktoś płakał rzewnymi łzami, czyli ‘płakał żałośnie’; że w domu zrobiła się rzewna atmosfera, czyli ‘smutno’.

Ale wyobraźcie sobie, że i przymiotnik rzewny rozumiano przed wiekami inaczej. Wywodzi się bowiem z zapomnianego już czasownika rzwieć, czyli ‘ryczeć z gniewu’. Pierwotnie więc rzewny znaczyło ‘ryczący, gniewny, rozzłoszczony’. Nasi przodkowie doskonale rozumieli sens określenia rzewny lew.

A zatem musicie uważać, kiedy chcecie się posłużyć wyrazami nieco już przestarzałymi. Zmiana jednej głoski może bowiem spowodować całkowitą zmianę ich znaczenia. W wypadku mylenia słów żywnie i rzewnie w grę wchodzi jeszcze, jak widać, odmienna pisownia.

Pan Literka

1 komentarz

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top