Przymiotnik „złotowy” bardziej kojarzymy ze „złotem” (‘metalem’) niż ze „złotym” (‘walutą’)
Zdziwiłam się, kiedy w banku spytano mnie, czy mam zamiar założyć konto „złotowe” czy „walutowe”. Do tej pory słyszałam o koncie „złotówkowym” – pisze do mnie internautka (mcsy***@buziaczek.pl).
Okazuje się, że można się posługiwać określeniem konto złotowe; przymiotnik złotowy pojawia się w nim jak najbardziej zasadnie, bo utworzono go od urzędowej, oficjalnej nazwy naszej waluty – złotego (notabene kto dziś pamięta, że wśród proponowanych określeń nowej jednostki monetarnej’ II Rzeczypospolitej były jeszcze lech i pol). Złotowy, czyli ‘dotyczący złotego’ – tak trzeba to rozumieć.
Rzecz jasna w bankach operuje się i słowem złotówkowy i terminem kredyty, konta złotówkowe, ponieważ złotówka również znaczy ‘polska jednostka monetarna’. Ale − ze względu na to, że w potocznym rozumieniu jest ona ponadto ‘pojedynczą monetą, jednostką bilonu’ bądź ‘pewną kwotą w złotych’, „za lepsze” uchodzą tam terminy złoty i złotowy. Rzeczownik złotówka i przymiotnik złotówkowy częściej za to występuje w tekstach prasowych. Jeśli dziennikarze napiszą zmiana kursu złotówki w stosunku do walut obcych, bankowiec z pewnością użyje w sprawozdaniu czy raporcie sformułowania zmiana kursu złotego…
Czytając w gazetach albo słysząc w radiu, w telewizji o kredytach czy kontach złotówkowych bądź równowartości złotówkowej rubla, dolara, euro, chcąc nie chcąc zapamiętujemy właśnie przymiotnik złotówkowy. Dziwi nas potem (a może nawet drażni) forma złotowyw wyrażeniach kredyty złotowe, konta złotowe, depozyty złotowe (jest wyjście − nic nie stoi na przeszkodzie, by powiedzieć kredyty, konta, depozyty w złotych). Ciekawe, że nie zawsze widzimy prostą zależność między złotym (‘jednostką monetarną’) a złotowym(‘dotyczącym złotego’) w odniesieniu do kont, kredytów itp. (w wypadku banknotów nikt nie ma wątpliwości − mówi się i pisze banknot 10-złotowy, 100-złotowy, a nie: 10-złotówkowy, 100-złotówkowy), a natychmiast dostrzegamy ją w relacji złoto (‘metal szlachetny’) − złotowy (‘związany ze złotem’). Cóż, przymiotnik złotowy po prostu bardziej kojarzymy ze złotem – ‘metalem’; ‘z czymś, co należy do złota’ niż z wyrazem złoty ‘waluta’.
A zatem nie zżymajmy się na określenia kredyty złotowe, konta złotowe itp. Musimy przyjąć do wiadomości, że niektóre przymiotniki jeszcze dzisiaj są wieloznaczne. Przed laty dałbym sobie głowę uciąć, że nie wolno powiedzieć parowe mistrzostwa Polski. Chodziło o zawody żużlowe w jeździe parami. Wyraz parowy kojarzył mi się wyłącznie z czymś, co ma związek z substancją w stanie lotnym, czyli parą (np. łaźnią, kąpielą, statkiem). Jakież było moje zdziwienie, kiedy za jakiś czas odkryłem, że parowy znaczy też ‘złączony w parę, stanowiący parę’ (np. wóz parowy − wóz zaprzężony w parę koni). Określeniu parowe mistrzostwa nie dało się więc za wiele zarzucić, chociaż drażniło i śmieszyło…
MACIEJ MALINOWSKI