„Profesor z Harvardu” czy „profesor z Harvarda”?

Czy zgadza się Pan z formą „profesor z Harvardu” powszechnie używaną i wskazywaną jako właściwą przez słowniki języka polskiego? Ja uważam ją za błędną i wynikającą prawdopodobnie z nieuprawnionej analogii z „profesorem z Oksfordu” (w domyśle: „z profesorem z Uniwersytetu Oksfordzkiego”). Tylko że Oksford jest miastem, Harvard zaś to nazwisko fundatora i patrona uniwersytetu w Cambridge. Czy powiedzielibyśmy „profesor ze Staszicu” lub „profesor z Edwardu”, gdyby taki patron uniwersytetu istniał? Uważam, że poprawną formą powinno być „profesor z Uniwersytetu Harvarda” lub w skrócie „profesor z Harvarda”…

Najpierw małe wprowadzenie. Uniwersytet w amerykańskim mieście Cambridge (Harvard University) założony został w 1636 r. przez władze angielskiej kolonii Massachusetts w Newtown k. Bostonu i nazwany imieniem purytańskiego duchownego i działacza społecznego Johna Harvarda, który przez całe życie łożył na szkołę, a w testamencie zapisał jej swoją bibliotekę i połowę majątku. W wyniku tego wydarzenia Newtown zmieniło nazwę na Cambridge (na cześć uniwersytetu w Wielkiej Brytanii).

Uniwersytet w angielskim Oksfordzie (Oxford University) nie ma patrona. Jego historia sięga czasów o wiele wcześniejszych, bo 1167 r. Wtedy to wróciła z Paryża grupa profesorów i studentów angielskich odwołanych z tego miasta przez króla Henryka II Plantageneta  z powodu ich konfliktu z władzami miejskimi i zakazu wstępu n Uniwersytet Paryski.  Wkrótce założono więc własną uczelnię.

Być może lepsze – jak słusznie zauważa Czytelnik – byłoby określenie student Harvarda albo student z Harvarda (w domyśle student Uniwersytetu Harvarda, student z Uniwersytetu Harvarda). Tylko że językoznawcy traktują w tym wypadku formę Harvard nie jak nazwisko patrona, ale… skrót nazwy Harvard Uniwersity, stąd dopełniacz z Harvardu (uniwersytetu) w przeciwieństwie do z Harvarda (nazwisko). Z pewnością nie bez znaczenia jest tu analogia do wyrażenia z Oksfordu. Skoro funkcjonują nazwy Oxford University i Harvard University (ale po polsku mówi się i pisze Uniwersytet Harvarda, Uniwersytet Oksfordzki), to po opuszczeniu członu University samodzielne niejako nazwy Harvard i Oxford nolens volens odmieniają się według tego samego wzorca.

Zobacz także

Scroll to Top