Mieszkam w Rykach, gdzie mamy przetwórnię owoców i warzyw „Hortex”. Od wielu lat używa się u nas wyrażenia „skup (przetwórstwo) truskawki, jabłka”. Nikogo nie dziwi mówienie „po truskawce będziemy mrozić czarną porzeczkę, potem kalafior, a jesienią przerabiać jabłko na koncentrat”. Zwrotami tymi posługują się nie tylko obecni pracownicy czy byli, ale także osoby mające kontakty z tą firmą sporadycznie…
Jak widać, myliłem się, kiedy w jednym z odcinków napisałem, że Na razie nikt jeszcze nie posługuje się wyrażeniami „przetwórstwo jabłka” czy „zbiór gruszki” na wzór „połów dorsza” (zamiast: „dorszy”), „śledzia” (zamiast: „śledzi”). Okazuje się, że w środowiskowej odmianie polszczyzny… już się to dokonało! Nazwy wszystkich prawie owoców, warzyw (nawet jeśli oznaczają zbiorowość) traktuje się jako wyrazy l. poj. i nie bawi w żadne rozróżnienie: skup marchwi, cebuli, kapusty, ale: skup ziemniaków, buraków, truskawek, malin. W starannej polszczyźnie wyrażenie przetwórstwo truskawki, jabłka uznawane jest jednak ciągle za błąd.
Ta liczba pojedyncza jest bardzo zaraźliwa. Dla mnie zaczęło się od Gomulki, który snuł swoje męczące wywody w stylu „Skup buraka cukrowego zamknęliźmy cyfrą osiem milionów koma przecinek szejset tysięcy ton”.
Warzywa i owoce traktujemy w ten sposób nie tylko w żargonie środowiskowym. Wszyscy przecież jemy surówkę z ogórka, naleśniki z borówką czy sałatkę z rzodkiewką. 🙂
Ale tematyka okołospożywcza to tylko wierzchołek góry lodowej. Liczba pojedyncza czai się wszędzie. W firmie jest dział obsługi klienta, w banku mamy wydział klienta korporacyjnego, w szpitalu wisi karta praw pacjenta, mamy Centrum Zdrowia Dziecka, obchodzimy Dzień Dziecka/Górnika/Nauczyciela, akademik to Dom Studenta itd.
Czekam na dzień, kiedy zobaczę szyld „stacja obsługi samochodu”, „sprzedaż mebla ogrodowego” albo „skup palety drewnianej”. 😉