Należy uważać na przymiotnik pojedynczy (pojedyncza, pojedyncze) i przysłówek pojedynczo. Choć wszystkie można wymawiać na dwa sposoby: miękko, z głoską ń, lub twardo, z głoską n, to jednak pisać trzeba przez n.
Pisownię pojedynczy, pojedynczo tłumaczy się tym, że są to wyrazy pochodne od rzeczownika pojedynek (pierwotnie słowo to nazywało ‘kogoś, kto występował po jedynku, czyli w pojedynkę’), w którym n pozostaje twarde.
Jednak w polszczyźnie znajdziemy o wiele więcej przymiotników i przysłówków o miękkim zakończeniu -ńczy (-ńcza, -ńcze) i -ńczo). Jest to ortograficznie uzasadnione tym, że wyrazy podstawowe, od których pochodzą, zawierają już miękkie ń (zapisywane obocznie jako ń- lub ni-).
Oto kilka przykładów:
powstańczy (bo: powstaniec),
młodzieńczy (bo: młodzieniec),
szaleńczy (bo: szaleniec),
gończy (bo: goniec),
obrończy (bo: obrońca) itp.
Spod owej reguły gramatycznej wyłamuje się jedynie przymiotnik opiekuńczy (nadopiekuńczy) mający zakończenie –ńczy, mimo że wywodzi się od rzeczownika opiekun (a nie: opiekuniec czy opiekuńca; nie było nigdy takich wyrazów). Tak dawno temu zadecydowano…
Niewątpliwie na pisanie pojedyńczy, pojedyńczo wpływają właśnie przymiotniki i przysłówki o zakończeniu -ńczy, -ńczo, których jest zdecydowanie więcej.
Zdradzę jednak na koniec, że Słownik języka polskiego Adama Kryńskiego i Władysława Niedźwiedzkiego z 1908 r. (t. IV, s. 483) podawał nieoczekiwanie hasła pojedyńczy i pojedyńczo, nie wspominając o oboczności pojedynczy, pojedynczo.
Może więc za jakiś czas i my będziemy mogli tak nie tylko mówić, ale i pisać…
Pan Literka