Z przykrością zauważam, że jednym z częściej popełnianych przez Was błędów językowych jest posługiwanie się zwrotem pisać, napisać coś z wielkiej, z dużej litery bądź z małej litery. Dlaczego uznaje się to za uchybienie?
Ponieważ wyrażenia z wielkiej, dużej litery, z małej litery są kalkami rosyjskich połączeń с большой буквы, с малoй буквы (s bolszoj bukwy, s małoj bukwy).
W polszczyźnie od wieków używa się innej składni: pisać, napisać coś wielką, dużą bądź małą literą lub pisać, napisać coś od wielkiej, od dużej bądź od małej litery. Językoznawcy nie widzą powodu, żeby to zmieniać.
Z owych dwóch rodzimych konstrukcji ta bez przyimka jest częstsza niż ta z przyimkiem od, namawiam więc Was do tego, byście właśnie po nią sięgali w pierwszej kolejności i mówili:
Zdanie należy zacząć wielką lub dużą literą (a nie: z wielkiej, dużej litery);
Wyrazy „Polska”, „Polak”, „Polka”, „Polacy” pisze się wielkimi lub dużymi literami (a nie: z wielkich, z dużych liter).
Za tak samo rażący rusycyzm uważa się mówienie i pisanie z nowego wiersza (с новой строки), np. Następne zdanie rozpoczyna się z nowego wiersza. Poprawnie musi być: od nowego wiersza. Tylko tak, nigdy inaczej!
Pozostaje jeszcze do omówienia kwestia, który przymiotnik – wielka czy duża? – traktować w omawianych połączeniach z rzeczownikiem litera jako „lepszy”.
I jeden (wielka litera), i drugi (duża litera) uznaje się dzisiaj za równoprawny. Kiedyś jednak (jeszcze pół wieku temu) nauczyciele w szkołach opowiadali się raczej za wielką literą, stawiając ją w parze z takimi wyrażeniami jak np. wielka rzecz, wielka okazja czy wielka sprawa
Powodem było to, że przymiotnik duży i przysłówek dużo za często i niepotrzebnie pojawiał się w tekstach. Np. zamiast To jest wielka rzecz, wielka okazja, wielka sprawa czy Był już o wiele zdrowszy pisano duża rzecz, duża okazja, duża sprawa, dużo zdrowszy. Postanowiono zatem, że w tej sytuacji należy się również opowiedzieć za wielką literą (a nie: dużą literą).
Jednak dzisiaj dość powszechnie przymiotnik wielki odnoszony bywa do czegoś o ogromnych rozmiarach, dlatego wiele osób uważa, że wielkie litery w sensie dosłownym mogą występować na billboardach, bannerach, plakatach itp., żeby je było z daleka lepiej widać, ale nie w książkach czy gazetach.
Dlatego o zwykłej literze lepiej mówić duża litera, tym bardziej że łatwo ją przeciwstawić małej literze (jak w wyrażeniach duży chłopiec – mały chłopiec czy duży kłopot – mały kłopot).
Pan Literka