Istnieją w polszczyźnie rzeczowniki zakończone na -stwo i -wstwo, np. myślistwo i rybołówstwo. Kiedy obowiązuje jedna pisownia, a kiedy druga?
Gdybyście przejrzeli ortograficzne reguły, tobyście się przekonali, że na -stwo kończy się o wiele więcej rzeczowników niż na -wstwo, np. ubóstwo, niedołęstwo, lenistwo, myślistwo, ojcostwo, plugastwo, papiestwo, obrzydlistwo, cudzołóstwo, probostwo, grabiestwo, ciemięstwo, zwycięstwo, księstwo, żelastwo.
Utworzono je – odpowiednio – od wyrazów ubogi, niedołęga, leń, myśliwy, ojciec, plugawy, papież, obrzydliwy, cudzołożyć, proboszcz, grabież, ciemiężyć, zwyciężyć, książę, żelazo, a więc od słów, których temat kończy się na spółgłoskę g, ń, w, ć, ż lub grupę szcz.
Wszystkie one otrzymały postać z przyrostkiem -stwo w wyniku historycznego procesu uproszczenia zbitki spółgłoskowej. Zamiast form niedołężstwo, grabieżstwo, *papieżstwo, cudzołóżstwo, proboszczstwo, księżstwo, żelażstwo, zwyciężstwo (w niektórych najpierw nastąpiła zamiana tematycznego g na ż, a w innych odrzucono jedynie zakończenie –gi, -wy, -iec) powstały formy, które łatwiej było wymówić, co ostatecznie znalazło odbicie w pisowni: niedołęstwo, grabiestwo, papiestwo, cudzołóstwo, probostwo, księstwo, żelastwo, zwycięstwo, ubóstwo, lenistwo, myślistwo, ojcostwo, plugastwo, obrzydlistwo.
Do owej grupy należą też wyrazy dziadostwo, gapiostwo, łazęgostwo, szefostwo, tchórzostwo, wodzostwo, wujostwo, doktorostwo, profesorostwo (pochodzą odpowiednio od wyrazów dziad, gapa, łazęga, szef, tchórz, wódz, wuj, doktor, profesor).
Zapamiętajcie, że na -wstwo kończą się jedynie te rzeczowniki, które pochodzą od czasowników lub rzeczowników mających w zakończeniu literę w.
Pisze się: rybołówstwo (bo łowić), ptakołówstwo (bo łowić), marnotrawstwo (bo trawić), podwykonawstwo (bo podwykonawca), zawodowstwo (bo zawodowiec), wychowawstwo (bo wychowawca), sprawstwo (bo sprawca), sprawozdawstwo (bo sprawozdawca), szewstwo (bo szewc), szubrawstwo (bo szubrawiec), chciwstwo (bo chciwiec).
Zakończenie -wstwo mają ponadto rzeczowniki złożone o drugim członie: -dawstwo (np. krwiodawstwo, prawodawstwo), -znawstwo (np. językoznawstwo, literaturoznawstwo) oraz -mówstwo (np. brzuchomówstwo, krasomówstwo).
Przestrzegam Was na koniec, że nie pisze się -wstwo w rzeczownikach myślistwo, plugastwo, obrzydlistwo itp., choć w wyrazach podstawowych, od których je utworzono, występuje literka w (myśliwy, plugawy, obrzydliwy). Dlaczego? Dlatego, że nie należy ona do rdzenia, tylko do zakończenia owych form przymiotnikowych.
Pan Literka