Wyrażenia „dzień dzisiejszy”, „dzień wczorajszy”, „dzień jutrzejszy” tchną kancelaryjnością, jednak językoznawcy nie uważają ich za niepoprawne…
Wielu czytelników „Obcego języka polskiego pisze, że razi ich, kiedy parlamentarzyści, ministrowie czy urzędnicy mówią: Na dzień dzisiejszy nie mamy żadnych propozycji; Na dzień dzisiejszy nie mogę podać więcej szczegółów; Na dziś powiem tylko tyle, że jest bardzo źle.
Gdyby w ten sposób porozumiewali się we własnym gronie, w swoich środowiskach, sprawy by nie było – mówią korespondenci. – Niestety, taką pseudopolszczyznę słychać w oficjalnych wypowiedziach przed kamerami telewizyjnymi, w czasie wygłaszania referatów albo zabierania głosu w dyskusji.
Niektórych denerwują nie tylko błędne konstrukcje typu na dzień dzisiejszy, na dziś, ale w ogóle wyrażenia dzień dzisiejszy, dzień wczorajszy, dzień jutrzejszy. Tę samą treść wyrażają przecież zwykłe formy dziś (dzisiaj), wczoraj, jutro.
A jednak cała rzecz nie jest taka jednoznaczna w ocenie, jak gdyby się mogło wydawać.
Wyrażenia dzień dzisiejszy, dzień wczorajszy, dzień jutrzejszy niewątpliwie tchną kancelaryjnością, stylem urzędowym (słynne wyrażenie według stanu na dziś...), jednak językoznawcy ich nie potępiają, nie uważają za niepoprawne, nie zamierzają usunąć z polszczyzny. Twierdzą, że nie zawsze da się je zastąpić wyrazami dziś, wczoraj, jutro.
Spróbujmy to przeanalizować…
Nie ulega wątpliwości, że w zwykłej rozmowie o wiele lepiej powiedzieć:
Jutro jadę do Warszawy (niż: W dniu jutrzejszym jadę do Warszawy);
Wczoraj byłem w kinie (niż: W dniu wczorajszym byłem kinie);
Dzisiaj do ciebie wpadnę (niż: W dniu dzisiejszym do ciebie wpadnę).
Posłużenie się w tym wypadku określeniami w dniu jutrzejszym i w dniu wczorajszym byłoby pretensjonalne.
Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy zastąpienie dnia dzisiejszego formą dzisiaj albo dnia wczorajszego formą wczoraj staje się niemożliwe, bo zmieniony zostanie sens zdania.
Oto przykłady.
Kiedy lekarz informuje rodzinę o stanie zdrowia pacjenta, mówi zwykle: Dzień wczorajszy minął spokojnie, a nie: Wczoraj minęło spokojnie. Zdanie Dziś było lepiej różni się nieco odcieniem znaczeniowym od konstrukcji W dniu dzisiejszym było lepiej (dziś, czyli może tylko 'przez jakiś czas, jakąś chwilę’).
Także w utartym powiedzeniu Żyć dniem dzisiejszym, tzn. 'żyć teraźniejszością, bez oglądania się na przyszłość’, dnia dzisiejszego nie da się zamienić na formę dzisiaj (zwrot Żyć dzisiaj to coś zupełnie innego). Sformułowania Do dnia dzisiejszego nie nadeszły informacje i Do dziś nie nadeszły informacje również nie są tożsame, gdyż dzień dzisiejszy to konkretny 'dzień bieżący’ (np. czwartek 25 września), a określenie do dziś ma w tym wypadku znaczenie 'po dziś dzień, do tej pory’.
Jak zatem widać, nie należy eliminować z polszczyzny omawianych wyrażeń, trzeba jedynie wiedzieć, kiedy je stosować.
Na pewno powinno się zalecać formy dzisiaj, wczoraj, jutro w takich przykładowo zwrotach:
Dzisiaj (a nie: w dniu dzisiejszym) zapadły rozstrzygnięcia;
Wczoraj (a nie: w dniu wczorajszym) odwiedzili nas związkowcy;
Jutro (a nie: w dniu jutrzejszym) spodziewana jest wizyta ministra,
choć użycie tych drugich (szczególnie w komunikatach urzędowych) nie jest jakimś wielkim wykroczeniem przeciw regułom polszczyzny.
Trzeba natomiast mocno zaprotestować – tu nie ma żadnego „zmiłuj się” – kiedy ktoś bezmyślnie sięga po wyrażenia dzień dzisiejszy, dzień wczorajszy, dzień jutrzejszy w niektórych konstrukcjach z przyimkiem „na”, np.
Na dzień dzisiejszy (zamiast: do dziś) nie mamy żadnych propozycji;
Na dzień dzisiejszy (zamiast: dziś) mogę stwierdzić, że…;
Na dzisiaj (zamiast: do dzisiaj) nie przedstawiono mu zarzutów.
Wyrażenie na dziś nie zawsze jednak traktuje się jako niepoprawne. – To tyle na dziś, do zobaczenia – mówi każdorazowo na zakończenie telewizyjnej „Ojczyzny polszczyzny” prof. Jan Miodek. Językoznawca nie popełnia rzecz jasna błędu, ponieważ posługuje się formą na dziś w dobrym kontekście, w poprawnej konstrukcji.
Można powiedzieć nie tylko To tyle na dziś, ale również:
Podajemy prognozę pogody na dziś;
Co było zadane na dziś do przeczytania;
Na dziś dosyć- inne kwestie omówimy następnym razem.
A zatem pamiętajmy o rozróżnianiu poprawnego i niepoprawnego użycia wyrażenia na dziś i nie eliminujmy go ze słownictwa.
MACIEJ MALINOWSKI