Tytułowe (przenośne) powiedzenie Im dalej w las, tym więcej drzew (lub jego wariant Im głębiej w las, tym więcej drzew) jest powszechnie znane.
Używając go, mamy na myśli to, że ‘im dokładniej poznajemy szczegóły jakiejś sprawy, tym bardziej okazuje się ona skomplikowana; im bardziej się w coś angażujemy, tym więcej pojawia się problemów z tym związanych’.
Mówi się również np.
Im prędzej się z tym uporasz, tym będzie lepiej;
Im dziecko starsze, tym trudniej je wychować;
Im wino starsze, tym lepsze;
Im więcej masz wolnego czasu, tym gorzej go wykorzystujesz;
Im bardziej chcesz, tym mniej dostajesz.
We wszystkich tych zwrotach pojawia się para wyrazów im…, tym…, która występuje w funkcji spójnika i łączy formy przymiotnika lub przysłówka w stopniu wyższym.
W ową parę absolutnie nie można ingerować!
Chodzi o początkowy człon im, który bywa zamieniany na czym (np. Czym dalej w las, tym więcej drzew; Czym dziecko starsze, tym trudniej je wychować; Czym wino starsze, tym lepsze). Tak mówić i pisać nie należy!
Konstrukcje z początkowym Czy… uważa się słusznie za kalki z języka rosyjskiego. Rosjanie rzeczywiście posługują się powiedzeniem Чем дальше в лес, тем больше дров (Cz’em dalsze w l’es, t’em bolsze drow).
Za poprawne uchodzi natomiast porzekadło Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci, gdyż czym jest tutaj zaimkiem względnym, a nie pierwszym człon wyrażenia czym…, tym…
Nie mam wątpliwości, że właśnie ono oddziałuje negatywnie na zwroty zaczynające się od im…
Pan Literka