C M B (a nie: K M B)

6 stycznia, w święto Objawienia Pańskiego (lub Epifanii), czyli Trzech Króli, na drzwiach wejściowych do domów i mieszkań większości ludzi wierzących pojawiają się – wypisane przez nich kredą – litery K+M+B.

W polskiej tradycji przyjęło się, że chodzi o oddanie w ten sposób czci Trzem Królom, mędrcom ze Wschodu: Kacprowi, Melchiorowi i Baltazarowi, którzy z darami wędrowali wiele dni, by pokłonić się nowonarodzonemu Jezusowi w Betlejem, uwierzyli w proroctwa i zanieśli nowinę o tym do domu.

Z tego względu na pamiątkę tego historycznego wydarzenia w dzień Objawienia Pańskiego święci się złoto (symbol władzy królewskiej), kadzidło (symbol boskości) i mirrę (lub mirę, myrrę, z gr. mýrrha – była zapowiedzią męczeńskiej śmierci Jezusa), a drzwi domów i mieszkań oznacza inicjałami imion mędrców.

Okazuje się to… nieprawdą.

W rzeczywistości owe trzy litery – ale nie w wersji K+M+B, tylko C  M B – wiążą się z tradycją kolędy, czyli dorocznymi odwiedzinami księży u parafian, rozpoczynającymi się zaraz po świętach Bożego Narodzenia (już 27 grudnia), i błogosławieniem domostw (zazwyczaj zaznacza je wtedy na drzwiach kredą ministrant). To znak, że przyjęliśmy w mieszkaniu Wcielonego Syna Bożego.

Chodzi o pierwsze litery łacińskiego zwrotu Christus mansionem benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi; Niech Chrystus błogosławi ten dom) wypowiadane przez kapłana wchodzącego do domu lub mieszkania. Między literami nie powinno być zwykłych krzyżyków (+), lecz prawdziwy znak krzyża, symbol błogosławieństwa.

Księga liturgiczna Obrzędy błogosławieństw dostosowanych do zwyczajów diecezji polskich (Księgarnia św. Jacka, Katowice 1994, t. II, s. 244) wspomina jednak o tym, że ten symboliczny znak  możemy (jeśli nie zrobił tego jeszcze ministrant w czasie kolędy między 27 grudnia a 5 stycznia) nanieść na drzwi naszych mieszkań sami, 6 stycznia, po powrocie z mszy św. odprawionej w święto Trzech Króli. Przynieśliśmy przecież do domu poświęcone, suche kadzidło i poświęconą kredę, pobłogosławił nas kapłan i teraz wszystkie otrzymane łaski przekazujemy domowi (a Kacper, Melchior i Baltazar jedynie się za nami, pośrednio, wstawiają).

Należy tylko pamiętać o tym, że wciąż musi to być napis C M B (od: Christus mansionem benedicat i krzyżyki w środku liter) albo J M J (od: Jezus, Maryja, Józef, czyli Święta Rodzina; tego drugiego symbolu używa się bardzo rzadko).

Jak wspomniałem, skrót K+M+B jako pochodzący rzekomo od imion Kacper, Melchior i Baltazar pozostaje legendą powstałą w wyniku tego, że imię Kasper wywodzące się z łacińskiej formy Gasparus pisano początkowo jako Casper (przez c) i przez to symbol C M B (Christus mansionem benedicat) błędnie odczytano (przez skojarzenie z rzekomymi mędrcami ze Wschodu) jako ten, który ma związek z imionami Kasper, Melchior i Baltazar.

Ale dlaczego błogosławieństwa Bożego mieliby nam udzielać właśnie oni, mędrcy ze Wschodu, nazwani później potocznie królami, o których księgi ewangelistów właściwie nie wspominają i nie podają ich imion (nie ma pewności, czy Kacper, Melchior i Baltazar w ogóle istnieli…)? Dlaczego mamy to odnotowywać na drzwiach? Błogosławieństwa oczekujemy przecież od samego Zbawiciela Jezusa Chrystusa i tylko od Niego, przekazywanego nam za pośrednictwem  kapłana odwiedzającego nasz dom w czasie kolędy.

Całe nieporozumienie z właściwym odczytywaniem inicjałów C M B wzięło się z tego, że w święto Epifanii (z gr. epifaneia ‘objawienie, ukazanie się’) w polskich kościołach poza złotem kadzidłem i mirrą (mirą, myrrą) mniej więcej od XVIII w. zaczęto święcić (dodatkowo) kredę wykorzystywaną potem do znaczenia drzwi domostw (był to symbol proszenia Chrystusa o błogosławieństwo).

Niestety, nieoczekiwanie litery C M B (Christus mansionem benedicat) zostały przez dużą część wierzących potraktowane tak, jak gdyby pochodziły od imion Casper (Kasper), Melchior, Baltazar…

MACIEJ MALINOWSKI