Ożeż ty!

Wyrażenie ożeż ty! jest wykrzyknieniem o charakterze ekspresywnym, czyli takim, w którym występują dwie partykuły wzmacniające że (druga w postaci ż, bo stoi po że, czyli po samogłosce).

Jak widać, ożeż to jeden wyraz, gdyż w myśl ortograficznej reguły partykułę że (lub połączenie dwóch partykuł żeż) zapisuje się zawsze  ł ą c z n i e  z wyrazem poprzedzającym (np. idźże, chodźże, niechże, tenże oraz idźżeż, chodźżeż, niechżeż, tenżeż).

Niestety, lwia część piszących o tym nie wie i pisze błędnie o żeż ty!, albo wręcz o żesz ty! (przez -sz na końcu).

Tak samo jak ożeż ty! pisze się ochżeż ty!, echżeż ty! oraz ich wersje z jedną partykułą ochże ty!, echże ty! (możliwy jest też zapis ohżeż!, ehżeż! oraz ohże!, ehże!).

Nie popełnił więc błędu nieodżałowany Marek Grechuta, kiedy układał tekst do piosenki „Wiosna, ach to ty” i napisał:

Lato, lato, lato, echże ty

Wiosna, wiosna, wiosna, echże ty!

Jak widać, nie ma mowy o tym, by rozbudowane wykrzykniki zapisywać jako ożesz ty!, echżesz ty! (tzn. przez -sz na końcu). Tymczasem ów błędny zapis widuję raz po raz, najczęściej w portalach internetowych, ale także w gazetach.

Pamiętam, jak przed laty w TVN-owskim „Szymon Majewski Show” jeden z punktów programu nosił tytuł O żesz Karol! To prawdziwy skandal, że nikt nie zauważył dwóch błędów ortograficznych i jednego interpunkcyjnego (brak przecinka po żesz)…

Zapamiętajcie więc, że w wykrzyknieniu ożeż ty! (i wszystkich przytoczonych) nigdy nie może się pojawić końcówka -esz. Należy ona wyłącznie do formy 2 osoby l. poj. czasu teraźniejszego trybu oznajmującego (np. jesz, dajesz, możesz, chcesz, łapiesz), w wykrzyknikach nie ma racji bytu! Możliwa jest w nich wyłącznie wzmocniona partykuła żeż.

Przyjmijcie zatem do wiadomości, że choć wymawia się [żesz] (ż na końcu traci dźwięczność i słychać [sz]), to jednak zawsze pisze się ożeż ty!, ochżeż ty!, echżeż ty! (także kijżeż ci w oko). Już słyszę narzekania: Ale to „żeż” przecież okropnie wygląda! Nic na to nie poradzę, taka jest polska ortografia…

Pan Literka

Scroll to Top