To nazwa pomieszczenia higieniczno-pielęgnacyjnego dla osób z niepełnosprawnością z leżanką i podnośnikiem, wybrana w konkursie
– Kontaktuję się z Panem, proponując zainteresowanie się neologizmem „komfortka”, odpowiednikiem angielskiego wyrażenia „changing place”, który funkcjonuje w języku od 2021 r. i jest efektem konkursu na nazwę pomieszczenia higieniczno-pielęgnacyjnego dla osób z niepełnosprawnością, doposażonego w leżankę i podnośnik. To wielki sukces działań Koalicji „Przewijamy Polskę”, inicjatywy społecznej organizacji pozarządowych Stowarzyszenia na rzecz Dzieci i Dorosłych z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym „Żurawinka” z Poznania, Lubelskiego Forum Organizacji Osób Niepełnosprawnych Sejmiku Wojewódzkiego i Fundacji „Integracja” z Warszawy. Prowadzimy akcję uświadamiającą, rejestrujemy nowe lokalizacje, zabiegamy o komfortki w wielu miejscach w Polsce. Udało się to zrobić m.in. w Zamku Królewskim na Wawelu, na Dworcu Metropolitalnym w Lublinie i w Pałacu Prezydenckim. Będę zobowiązana za Pańską opinię na temat tego słowa (e-mail od internautki).
Jak się zdążyłem zorientować, na świecie funkcjonuje wiele tzw. changing places toilets, czyli profesjonalnych pomieszczeń sanitarnych zlokalizowanych w instytucjach publicznych, przeznaczonych dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności ruchowej.
Takie punkty pielęgnacyjne, jak się o nich czasami mówi, wyposażone są w specjalne urządzenia techniczne (np. podnośnik lub regulowany przewijak) oraz kozetkę lekarską, umożliwiające członkom rodziny bądź opiekunom wykonanie czynności higienicznych u osób z niepełnosprawnością.
W wielu miejscach publicznych muszą obligatoryjnie powstać i być dostępne komfortki. W Polsce od roku obowiązuje w tej sprawie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 27 października 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zmieniające podobny akt prawny z 2002 r.
Anglicyzm changing place toilet w tłumaczeniu dosłownym to ‘miejsce zmieniania’, a w bardziej opisowym ‘miejsce sanitarne dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnością’.
Ponieważ polszczyzna nie lubi nazw złożonych z kilku członów, zaaprobowano krótkie określenie komfortka wybrane w konkursie spośród 1500 innych propozycji (piętnastoosobowej komisji przewodniczył Michał Rusinek). Wymyślił je Michał Gawłowski z Poznania, zajmujący się na co dzień handlem, miłośnik książek.
Komfortka znalazła uznanie prawdopodobnie dlatego, że trafnie oddaje istotę sprawy. Chodzi przecież o pomieszczenie w sumie niewielkie (ok. 12 m kw.), a więc forma zdrobniała znajduje uzasadnione. Takie miejsce zapewnia osobie dorosłej z niepełnosprawnością ruchową lub w podeszłym wieku w miarę komfortowe, intymne warunki do załatwienia potrzeb fizjologicznych, a także – w razie czego – do wykonania przez członków rodziny lub opiekunów czynności higienicznych związanych np. z wymianą podopiecznym pampersów na nowe.
Choć przeciwnicy komfortki podnoszą, że nazwa może się odnosić do wszystkiego, co komfortowe, wydaje mi się ona określeniem dobrze definiującym miejsce sanitarne dla osób z niepełnosprawnością. Z punktu widzenia słowotwórczego i gramatycznego omawiany wyraz również nie budzi zastrzeżeń (do członu komfort– dodany został przyrostek zdrabniający -ka: komfort– + –ka).
Tym, którzy mimo wszystko uważają nowy twór za nieudany i sztuczny, a ponadto trudny artykulacyjnie (zbitka trzech głosek -rtk-), warto przypomnieć, że funkcjonuje w języku polskim chociażby wyraz kopertka (‘mała koperta’) czy wyrażenie na odwyrtkę (‘inaczej niż należy, inaczej niż inni; na odwrót’), w których także występuje cząstka -rtk-, i nikt nie skarży się jakoś na trudności związane z wymową takich słów.
MACIEJ MALINOWSKI
odcinek 1209