Mikołajki

Na dzień św. Mikołaja mówi się czasem mikołajki. Mikołajkami nazywa się nie tylko ów dzień, ale też zwyczaj dawania prezentów oraz samo spotkanie w przedszkolu czy w szkole, na których wręcza się dzieciom podarunki.

Mówi się np.

– Pochwal się, Kasiu, co dostałaś w tym roku na mikołajki?;

– Wszyscy się cieszyli, gdyż w przedszkolu odbyły się wspaniałe mikołajki;

– Wielu uczniów klas starszych zrobiło sobie w tym roku klasowe mikołajki.

Jak widzicie, owo słowo zapisuje się małą literą.

Kiedy zajrzymy do dowolnego słownika ortograficznego, a znajdziemy tam informację, że:

nazwy obrzędów, zabaw i zwyczajów związanych z jakimś świętem zawsze pisze się małą literą”, a więc nie tylko mikołajki, ale też: andrzejki, pawełki (‘święto paulińskie’), oczepiny, walentynki, kupała, dyngus czy sylwester itp.”.

Warto też zapamiętać (jeśli tego nie wiedziało), że w odmianie (w dopełniaczu) wyrazy andrzejki, mikołajki, pawełki, walentynki otrzymują zakończenie -jek, a więc że poprawnie jest:

(tych) andrzejek,

(tych) mikołajek ,

(tych) pawełek, (tych) walentynek

(a nie: andrzejków, mikołajków, pawełków, walentynków).

Piszę o tym ku przestrodze, gdyż niedawno w sklepie ktoś życzył mi udanych andrzejków…

Rzecz jasna, form typowo męskich, czyli Mikołajków, Andrzejków, Pawełków czy Walentynków, użyje się wtedy, gdy chodzić będzie o zdrobnienia imion Mikołajek (od: Mikołaj), Andrzejek (od: Andrzej), Pawełek (od: Paweł) czy Walentynek (od: Walenty).

I jeszcze jedno. Jeśli nie ma się na uwadze konkretnego świętego, lecz figurkę lub postać związaną z obyczajem obdarowywania dzieci prezentami, to pisze się święty mikołaj, św, mikołaj lub po prostu mikołaj, np.

– Wśród paczki słodyczy był piernikowo-lukrowany mikołaj;

– Tata przebrał się w tym roku za świętego mikołaja (św. mikołaja);

– Każdego roku można wynająć świętych mikołajów (św. mikołajów);

– Przed mikołajkami i świętami na ulicach i w supermarketach pojawia się mnóstwo świętych mikołajów (św. mikołajów).

Wspominam o tym dlatego, że nie wszyscy (także dorośli) znają owo ortograficzne rozróżnienie: Święty Mikołaj albo św. Mikołaj lub Mikołaj (‘święty’), ale:

święty mikołaj albo św. mikołaj lub mikołaj (‘figurka lub postać związana ze zwyczajem obdarowywania dzieci prezentami’).

Na przykład wspaniała, charytatywna akcja mikołajkowa organizowana od lat przez telewizyjną „Dwójkę” ciągle nosi tytuł „I Ty możesz zostać Świętym Mikołajem”, tzn. wyrażenie Święty Mikołaj zapisane jest wielkimi literami. Tymczasem zgodnie z tym, o czym wspomniałem, należałoby pisać „I Ty możesz zostać świętym mikołajem”, nie chodzi przecież o tego ‘konkretnego Świętego Mikołaja’, ale jedynie o ‘postać związaną z mikołajkami’…

Maciej Malinowski

Scroll to Top