Pisało w gazecie; Co tam pisze?… coś mi się wydaje, że zdarza Wam się tak mówić. Nie mylę się?
Gdybym Was spytał, co w przytoczonych zdaniach jest podmiotem, przypuszczam, że mielibyście kłopoty z odpowiedzią. W rzeczywistości są to bowiem konstrukcje bezpodmiotowe – dodajmy od razu, że konstrukcje niepoprawne – w których orzeczenie pisało, pisze (mimo że osobowe) występuje w funkcji nieosobowej. Polszczyzna zna zwroty bezpodmiotowe, którymi możecie się posługiwać bez obawy popełnienia błędu, np. Zagrzmiało; Rozpogodziło się; Zaszumiało w lesie; Nasypało śniegu. Mówi się tak wtedy, gdy chodzi o zjawiska przyrody wywoływane przez ukryte, nieodgadnione siły.
Czy jednak sformułowanie Pisało w gazecie należy łączyć z tą grupą zdań? Nie! W gazecie zawsze pisze ktoś konkretny, a nie jakaś tajemna moc. Dlatego jedynie poprawne konstrukcje to:
W gazecie jest napisane;
W gazecie było napisane albo:
W gazecie napisano.
Czasem używa się też określeń:
Co tam piszą? (w domyśle dziennikarze);
Gazeta napisała.
Pan Literka