Z powodzeniem zastępują je synonimy obecnie, dziś, teraz, właśnie, w tej chwili , w tym momencie
Znany krakowski poeta i satyryk Ludwik Jerzy Kern pisał przed laty w „Przekroju„:
I po cichu marzę sobie, że fatalnie skończy kiedyś słówko „aktualnie”.
Niestety, nie skończyło i nic nie wskazuje na to, że skończy.
Przysłówek aktualnie [błędnie wymawiany jako aktułalnie zamiast: aktualnie] należy do tych wyrazów pochodzenia obcego, zadomowionych w polszczyźnie, bez których… można by się obyć!
Z powodzeniem zastępują go synonimy obecnie, dziś, teraz, właśnie, w tej chwili, w tym momencie.
Mimo to wciąż wielu osobom wydaje się, że będzie poprawniej, gdy posłużą się obco brzmiącym słowem aktualnie. Słyszy się więc i czyta, że: Aktualnie dyrektor jest zajęty; Aktualnie nie mam czasu; Nie wiem, co się aktualnie dzieje na świecie.
Czyż nie lepiej brzmią zdania:
Dyrektor jest właśnie zajęty;
Nie mam teraz czasu;
Nie wiem, co się obecnie dzieje na świecie?
Na dobrą sprawę powinniśmy się wystrzegać w mowie i piśmie nie tylko przysłówka aktualnie, ale i przymiotnika aktualny, kiedy zamierzamy go użyć w znaczeniu ’obecny, dzisiejszy’.
O niebo lepiej brzmią określenia:
obecna sytuacja na świecie;
obecny rząd RP;
obecna tegoroczna Miss Polski,
obecny mistrz świata niż:
aktualna sytuacja na świecie,
aktualny rząd RP,
aktualna Miss Polski;
aktualny mistrz świata.
Uzasadnione jest natomiast posługiwanie się przymiotnikiem aktualny w znaczeniu ’będący na czasie, obowiązujący, ważny w danym momencie, bieżący, dotyczący teraźniejszości’.
Wolno powiedzieć:
Czy pani propozycja jest wciąż aktualna?;
Aktualna jest decyzja o budowie wiaduktu;
Wykład dotyczył aktualnych zagadnień naszych czasów;
Ktoś ma aktualną książeczkę zdrowia i aktualne zaświadczenie lekarskie;
Obowiązuje aktualny rozkład jazdy pociągów.
A zatem, kiedy chcemy użyć słowa aktualny, warto się chwilę zastanowić.
Wszystko będzie w porządku, gdy chodzi nam o znaczenie ’będący na czasie, obowiązujący, ważny w danym momencie, bieżący, dotyczący teraźniejszości’, zapożyczone z łaciny, gdzie aktualis to inaczej 'czynny, praktyczny’.
Nie sugerujmy się natomiast francuskim wyrazem actuel, znaczącym tam także ’obecny, współczesny’, i nie mówmy o aktualnych potrzebach, aktualnej sytuacji czy aktualnym stanie chorego…
MACIEJ MALINOWSKI