Obcy język polski

  • Porady językowe
  • Polszczyzna od ręki Pana Literki
  • Poradnia Językowa PWN
  • Camera obscura
  • Quiz językowy
  • O autorze
    • Książki
      • Ortografia polska. Kodyfikacja, reformy i zmiany pisowni (1830–2010) oraz jej recepcja
      • Co z tą polszczyzną?
      • (…) boby było lepiej
      • Obcy język polski
    • Opinie
    • Dyplom mistrza polskiej ortografii
  • Porady językowe
  • Polszczyzna od ręki Pana Literki
  • Poradnia Językowa PWN
  • Camera obscura
  • Quiz językowy
  • O autorze
    • Książki
      • Ortografia polska. Kodyfikacja, reformy i zmiany pisowni (1830–2010) oraz jej recepcja
      • Co z tą polszczyzną?
      • (…) boby było lepiej
      • Obcy język polski
    • Opinie
    • Dyplom mistrza polskiej ortografii

Obcy język polski

W Wiedniu

» Porady językowe » W Wiedniu

Nie ma żadnego powodu, żeby w tym wypadku używać rozszerzonego przyimka „we”…


– Jakiego przyimka należy używać z miejscownikiem nazwy „Wiedeń”: „w” czy „we”? Ja sam i cała rodzina mówimy i piszemy „w Wiedniu”, ale jak traktować kogoś, kto posługuje się wyrażeniem „we Wiedniu”? Czy osoba tak mówiąca popełnia oczywisty błąd językowy, czy może chodzi jedynie o regionalizm, typowy dla ludzi mieszkających na południu Polski? Podobno Czesi mówią „ve Vidni”… – pyta internauta.
Wszystkie dawne i nowe słowniki poprawnej polszczyzny podają, że należy mówić i pisać mieszkam w Wiedniu, jestem w Wiedniu, będę niebawem w Wiedniu. Nie ma żadnego powodu, by w miejscowniku nazwy Wiedeń zamiast przyimka w pojawiała się jego wersja rozszerzona we. Dlaczego?

Otóż dlatego, że choć w wyrażeniu w Wiedniu występuje w nagłosie dwa razy w, to jednak po drugim w stoi już samogłoska (nawet dwie: i, e), a więc znika trudność artykulacyjna: bez większych trudności daje się to wypowiedzieć [v:jedńu] = [w Wjedniu] (zapis v: oznacza tutaj fonetycznie przedłużoną głoskę w, j głoskę i).

Tym samym miejscownikowa postać w Wiedniu wpisuje się w ciąg takich gramatycznych form szóstego przypadka nazw miejscowych jak w Wilnie, w Wieluniu, w Warszawie, w Wadowicach, w Wolbromiu, w Wielkopolsce. W starannej polszczyźnie nie powie się we Wilnie, we Wieluniu, we Warszawie, we Wadowicach, we Wolbromiu, we Wielkopolsce, prawda?

Warto zapamiętać, że przyimka z rozszerzonym e używa się wyłącznie wtedy, gdy w nagłosie jakiegoś wyrazu czy nazwy występują dwie spółgłoski (np. wt-, wr-, wł-, lw-), innymi słowy – kiedy od tych spółgłosek rozpoczynają się owe wyrazy (np. wtorek, Wrocław, Włochy, Lwów). Wówczas w połączeniu z przyimkiem w tworzy się zbitka spółgłoskowa niesłychanie trudna, wręcz niemożliwa do wymówienia.

Z tego właśnie względu za jedynie poprawne uważa się konstrukcje z rozszerzonym przyimkiem we, czyli we wtorek, we wsi, we wszystkim, we Francji, we Wrocławiu, we Wschowie, we Włoszech, we mnie, we włosach, we Lwowie (połączeń w wtorek, w wsi, w wszystkim, w Francji, w Wrocławiu, w Wschowie, w Włoszech, w mnie, w włosach, w Lwowie – może z wyjątkiem jego ostatniego – nie da się wymówić).

Jak to jednak nieraz w polszczyźnie bywa, zdarzają się od tego odstępstwa. Na przykład mówi się i pisze w Szczecinie, a nie: we Szczecinie, mimo że w owym wyrażeniu tworzy się podczas artykulacji grupa spółgłoskowa [wszcz-]. Nie użyjemy już jednak przyimka z, tylko rozszerzonego ze w wyrażeniuze Szczecina…
Koniecznie trzeba w tym miejscu wspomnieć o tym, że tylko siłą tradycji przyimek w postaci wzdłużonej (tzn. z ruchomym e) utrzymuje się w niektórych utartych zestawieniach wyrazowych oraz w skostniałych złożeniach.

Do dzisiaj mówi się i pisze (i uznaje się to za poprawne): we dnie i w nocy; we dwie (kiedy mowa o grupie dwu kobiet, dziewcząt); we trzech, we czterech (kiedy chodzi o grupę trzech, czterech mężczyzn, chłopców); we czworo (o grupie kobiet i mężczyzn); we śnie (np. pogrążyć się we śnie); (mieć coś) we krwi czy (dawać się komuś) we znaki (inaczej ‘być uciążliwym’).

W innych połączeniach z tymi rzeczownikami i liczebnikami występuje przyimek w: w dniu, w dniach;w dwie (strony świata); (powieść) w trzech, w czterech tomach; w „Śnie nocy letniej” Szekspira; w krwi badanego wykryto alkohol; przyjechaliśmy w czworo sań; w znakach zodiaku.

Z tego też powodu dopuszczalna jest jeszcze oboczność w środę i we środę oraz w czwartek i we czwartek. Namawiam jednak Państwa do posługiwania się formami w środę, w czwartek, które nie sprawiają trudności w wymowie. Jest przy tym bezpieczniej, gdyż formy z przyimkiem we przez wiele osób wciąż odbierane są jako błędne.
A wracając do wątpliwości zgłoszonych przez czytelnika (że on mówi i pisze w Wiedniu, ale słyszy czasem we Wiedniu i nie wie, co tym sądzić)… Powiem krótko: we Wiedniu brzmi tak samo źle jak we wodzie, we wojsku, we więzieniu, we wartowni itp. Czyż nie?

MACIEJ MALINOWSKI

Podobne

Share

Tagi: ortografiaskładnia

Obserwuj:

  • Następny wpis Dorzynanie watahy
  • Poprzedni wpis Oparty na demokracji

Najnowsze

  • Jak napiszesz?

  • Pokój, czyli spokój

  • Klocki Lego

Archiwum porad

  • ★2019 (7)
    • Luty (2)
    • Styczeń (5)
  • ☆2018 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (5)
    • Sierpień (3)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (3)
    • Styczeń (5)
  • ☆2017 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (5)
    • Styczeń (4)
  • ☆2016 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (5)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (4)
    • Styczeń (4)
  • ☆2015 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (5)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (4)
  • ☆2014 (54)
    • Grudzień (5)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (5)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (5)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (5)
  • ☆2013 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (3)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (6)
  • ☆2012 (55)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (6)
    • Czerwiec (5)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (5)
    • Styczeń (4)
  • ☆2011 (46)
    • Grudzień (1)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (2)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (6)
    • Luty (3)
    • Styczeń (4)
  • ☆2010 (51)
    • Grudzień (5)
    • Listopad (4)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (5)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (5)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (4)
    • Styczeń (3)
  • ☆2009 (53)
    • Grudzień (5)
    • Listopad (4)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (5)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (6)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (4)
  • ☆2008 (52)
    • Grudzień (5)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (5)
  • ☆2007 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (5)
  • ☆2006 (52)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (6)
    • Lipiec (3)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (4)
    • Styczeń (4)
  • ☆2005 (51)
    • Grudzień (3)
    • Listopad (5)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (5)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (5)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (4)
    • Styczeń (4)
  • ☆2004 (46)
    • Grudzień (5)
    • Listopad (4)
    • Październik (4)
    • Wrzesień (5)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (4)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (5)
    • Luty (2)
    • Styczeń (1)
  • ☆2003 (53)
    • Grudzień (6)
    • Listopad (3)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (5)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (4)
    • Kwiecień (5)
    • Marzec (4)
    • Luty (4)
    • Styczeń (5)
  • ☆2002 (44)
    • Grudzień (4)
    • Listopad (4)
    • Październik (5)
    • Wrzesień (4)
    • Sierpień (4)
    • Lipiec (6)
    • Czerwiec (4)
    • Maj (5)
    • Kwiecień (4)
    • Marzec (3)
    • Luty (1)

Więcej

Polecane

  • Zabezpieczyć drzwi, ale nie… dostawy!

  • Jest standard. A mógł być standart…

  • Na koloniach

Komentarze i tematy

  • Ostatnie komentarze
  • Tagi
  • Soban mówi:
    I wszystko w tym temacie 😉
  • jan35 mówi:
    Warto dodać, że po serbsku "baviti se" oznacza właśnie "zajmować się...
  • Stratos Vasdekis mówi:
    Warto tu wspomnieć, że słowo „zabawa” pierwotnie (od XIV w.) znaczyło...
  • mówi:
    Janusz i Grażyna to już dziadkowie. Partnerką Seby jest Karyna, a...
  • Komentatorka mówi:
    Powiedzenie składa się z kilku wyrazów, więc na pewno nie powiedzenie.
  • dyktando etymologia fleksja frazeologia interpunkcja kalka językowa neosemantyzm ortografia regionalizm składnia stylistyka słownictwo słowotwórstwo Wielkanoc wymowa znaczenie słów znaczenie zwrotów i wyrażeń zobacz Święta
Strona używa ciasteczek (cookies). Korzystając z niej, wyrażasz zgodę na używanie cookie zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
Polityka prywatności
  • Polityka prywatności
  • Skorowidz alfabetyczny
  • Źródła obrazów

Copyright © Maciej Malinowski 2002 - 2018