Stuprocentowy, dwustuprocentowy

Szanowna Redakcjo,
zastanawiam się nad formą stuprocentowy oraz jej pochodnymi, a więc dwustuprocentowyitd. Jak forma STUprocentowy zamiast STOprocentowy daje się uzasadnić pewną „naturalnością wymowy” (chociaż co do tej formy też mam wyraźne wątpliwości), tak DWUSTUprocentowy nie ma żadnego sensu, bo skoro DZIESIĘCIOprocentowy (a nie DZIESIĘCIUprocentowy), to dlaczego nie DWUSTOprocentowy?
Pozdrawiam i czekam na odpowiedź

Przymiotniki złożone z członu liczebnikowego i rzeczownikowego są zbudowane trojako. Większość ma interfiks -o- w miejscu złożenia: jedno-o-procentowy, czter-o-procentowy, pięci-o-procentowy, …, jedenast-o-procentowy, dziewięćdziesięci-o-procentowy. Mniej liczne mają -u- w miejscu -o-: dw-u-procentowy, st-u-procentowy, dwust-u-procentowy, trzyst-u-procentowy,czteryst-u-procentowy albo ich człony są połączone bezpośrednio: trzy-procentowy, pięćset-procentowy (obocznie pięciuset-procentowy), …, tysiąc-procentowy (a także pół-procentowy,ćwierć-procentowy i półtora-procentowy). Grupa druga i trzecia są bliższe sobie, niż się wydaje, gdyż -u-, choć w gramatykach współczesnej polszczyzny traktowane jako interfiks, w rzeczywistości pochodzi od końcówki liczebnika.

Niektóre przymiotniki występowały w formach obocznych, najwidoczniej mówiący nie mogli się zdecydować, który z istniejących modeli słowotwórczych wykorzystać. Na przykład Słownik języka polskiego PWN pod redakcją W. Doroszewskiego (Warszawa 1966, t. VIII) podaje przykład pary wyrazowej stutysięcznystotysięczny (tę drugą postać opatruje jednak kwalifikatorem: przestarz.), a wydany pół wieku wcześniej Słownik języka polskiego J. Karłowicza, A. Kryńskiego i Wł. Niedźwiedzkiego (Warszawa 1915, t. VI) odnotowuje hasło stutysięczny, stotysięczny (bez żadnych dodatkowych informacji).

Pyta Pan, dlaczego mówimy dwust-u-procentowy, a nie dwust-o-procentowy. Wynika to stąd, że pierwszy człon złożenia sam jest złożony i respektuje związek rządu: dwu – kogo? czego? – stu+ procentowy (gdzie stu to dawny dopełniacz liczby podwójnej), podobnie jak pięć – kogo? czego? – set procentowy (gdzie set to dawny dopełniacz liczby mnogiej, pochodzący z czasów, gdy sto odmieniało się jak rzeczownik, por. trzy-sta, pięć-set).

Mirosław Bańko, Maciej Malinowski

Scroll to Top