Na pewno sporo z Was lubi jeść na śniadanie kaszę mannę na mleku. Ta nieco rzadsza najbardziej smakuje ponoć z cynamonem, gęściejsza – z dodatkiem soku malinowego lub wiśniowego.
Kasza manna (czyli ‘drobnoziarnista kasza otrzymywana z pszenicy’) inaczej nazywana jest czasem po krakowsku grysikiem i po śląsku grysem (to takie same regionalizmy, jak np. wielkopolskie słowa chabas/habas ‘mięso, zwłaszcza jego duża porcja’ czy młodzie ‘drożdże’).
Musicie wiedzieć, że wyrażenie kasza manna jest połączeniem dwóch rzeczowników, a nie rzeczownika i przymiotnika. To sprawia, że rzeczownikowo muszą się odmieniać obydwa człony. Jedynie poprawne gramatycznie są zatem zdania:
– Nie ma w domu kaszy manny;
– Kaszy mannie nie da się niczego zarzucić, zawsze jest smaczna;
– Lubię kaszę mannę;
– Tęsknię już za kaszą manną; Marzę o kaszy mannie;
– O, wspaniała kaszo manno.
Zwracam Wam na to uwagę, gdyż wiele razy zdarza mi się słyszeć niepoprawne określenia (kogo? czego?) kaszy mannej, (kogo? co? kaszę manną, (w kim? w czym?) w kaszy mannej (zamiast kaszy manny, kaszę mannę, w kaszy mannie). Mówią tak mniej wyrobieni językowo osobnicy, traktując formę manna jak przymiotnik (nieszczęśliwie ma ona to samo zakończenie, co przymiotniki rodzaju żeńskiego, np. podkuchenna -ej, -ną).
Jeśli się tego nie wie, łatwo o włączenie wyrażenia kasza manna do grupy nazw innych gatunków kasz typu kasza gryczana, kasza tatarczana, kasza perłowa, kasza jaglana, kasza kukurydziana i odmienianie członu manna przymiotnikowo. Wyrazy gryczana, tatarczana, perłowa, jaglana, kukurydziana są przymiotnikami, a więc w połączeniu z rzeczownikiem kasza przyjmują formy: kaszy gryczanej, tatarczanej, perłowej, jaglanej, kukurydzianej; kaszę gryczaną, tatarczaną, perłową, jaglaną, kukurydzianą itd. Z nazwą kasza manna – o czym już wiecie – jest inaczej…
Wspomnijmy na koniec i o tym, że słowo manna ma jeszcze inne znaczenie, znane choćby z frazeologizmu manna z nieba. Nazywa się tak coś wspaniałego, wartościowego, czego pragnęliśmy i co niespodziewanie otrzymaliśmy. Według Biblii (Księgi Wyjścia) w czasie czterdziestoletniej wędrówki po pustyni Synaj Izraelici posilali się cudowną potrawą zrzucaną im codziennie (w piątki podwójnie, żeby zebrano zapas na szabas) przez Jahwe. Były to białe grudki o smaku ciasta z miodem zwane manną („jako ziarno kolendra biała, a smak miała placka z miodem” – cytuję).
Według Biblii słowo manna ma niby pochodzić od pytania w języku hebrajskim man hu (co to jest?), które zadawali Izraelici, gdy po raz pierwszy zobaczyli coś drobnego, ziarnistego spadającego z nieba. Brzmienie mánna nadali jest starożytni Grecy.
Pan Literka