Nacieszajmy się pogodą”

We współczesnej polszczyźnie nie ma pary aspektowej nacieszyć się // nacieszać się…

– Co Pan sądzi o zwrocie „nacieszajmy się pogodą”, „nacieszajmy się słońcem”, którym z lubością posługuje się prezenterka pogody w TVN24 Agnieszka Cegielska? (e-mail nadesłany przez internautę).

Z punktu widzenia współczesnej normy językowej forma rozkaźnikowa 1. os. l. mn. nacieszajmy się, a także 1. os. l. poj. nacieszaj się i 2 os. l. mn. naciejszajcie się bądź forma osobowa czasu teraźniejszego nacieszam się (bądź nie nacieszam się) są niepoprawne, ponieważ nie występuje dzisiaj w polszczyźnie czasownik nacieszać się.

Warto jednak wiedzieć, że w przeszłości istniała para aspektowa bezokoliczników nacieszyć się // nacieszać się (strukturalnie i systemowo jak najbardziej poprawna; por. pocieszyć się // pocieszać się) i były w obiegu formy czasownikowe nacieszam się, nacieszamy się, nacieszaj się, nacieszajmy się, nacieszajcie się itp.

Hasło nacieszać się odnotowywał Słownik języka polskiego (tzw. warszawski) J. Karłowicza, A. Kryńskiego i W. Niedźwiedzkiego (Warszawa 1904, t. III, s. 21 i 22). Ale już wtedy (przeszło sto latu temu) leksykografowie opatrzyli je kwalifikatorem: mało używane.

Posłużył się nim np. Zygmunt Krasiński w Agaj-Hanie. Powieści historycznej z 1833 roku, pisząc:

Śpiesz się więc, śpiesz, Igorze Zarucki, nasycić oko wdziękami lubej, usta jej ustami, nacieszaj się przepychem i zbytkami wschodu, nie dbaj o to, że za kilka dni może z owych bogactw i całego królowania twego jedna ci pozostanie żelazna koszulka.

Owo nacieszaj się znaczyło tyle co ciesz się (przepychem, zbytkami wschodu).

Krótka kwerenda w internecie pokazuje, że i współcześnie niektórzy użytkownicy polszczyzny sięgają po owe niepoprawne obecnie formy. Oto kilka przykładów:

Anulka, nacieszaj się domkiem, bo sama wiesz, że ten nasz urlop szybko mija;
Tylko nacieszać oczy i się inspirować;
Po powrocie do Polski nacieszam się przede wszystkim wspaniałymi sąsiedzkimi relacjami; Nacieszam się dziś w pełni dniem wolnym;
Nacieszam się na zapas ciepłymi i słonecznymi dniami;
Nacieszam się wiosną, najnowszymi zakupami i prostymi ciasteczkami, które robi się błyskawicznie;

Niewykluczone więc, że pogodynka TVN24 pochodzi ze  środowiska, w którym mówi się na co dzień nacieszać się, nacieszam się, nacieszajmy się, i nikomu to nie przeszkadza.

No ale ktoś w redakcji powinien jej zwrócić jednak uwagę na to, że w polszczyźnie ogólnej zwrot nacieszajmy się pogodą, nacieszajmy się słońcem może wzbudzić u widzów uzasadnione wątpliwości.

A wystarczyło powiedzieć:

Niech się Państwo nacieszą piękną pogodą (w domyśle: przez jakiś krótki czas, gdyż później będzie na dworze brzydko)

lub – bardziej elegancko –

Proszę się choć przez chwilę nacieszyć piękną pogodą.

Prezenterka mogła też użyć formy rozkaźnikowej 1. os. l. mn. czasownika cieszyć się, to znaczy sięgnąć po zwrot

Cieszmy się piękną pogodą, cieszmy się słońcem.

Równie dobre byłoby sformułowanie:

Napawajmy się pogodą, napawajmy się słońcem, czyli ‘odczuwajmy przyjemność z pięknej pogody, ze słońca’. Napawać się znaczy przecież ‘odczuwać przyjemność pod wpływem czegoś’…

Pamiętajmy więc, że istnieje współcześnie para czasowników pocieszyć się – pocieszać się, dlatego możliwy jest rozkaźnik pocieszajmy się (np. nawzajem), nie ma jednak czasownika nacieszać się i z tego względu formy nacieszam się lub nacieszaj się, naciejszamy się uchodzą za błędne i rażą poczucie językowe wielu osób.

Wolno tylko czymś się nacieszyć (‘nasycić się radością spowodowaną widokiem lub obecnością kogoś lub czegoś’) lub można coś (np. oko) nacieszyć (‘doznać zadowolenia, patrząc na kogoś lub na coś’).

MACIEJ  MALINOWSKI

Scroll to Top