Trzeba dopuścić oboczną artykulację [akwapark] i [akłapark] tego słowa. Ta druga jest zgodna z tzw. wymową łacińską restytuowaną…
Tekst dotyczący słowa aquapark – jak je wymawiać: [akwapark] czy [akłapark]? – spotkał się z odzewem Państwa. Zareagowali zarówno zwolennicy artykulacji z [akwa-] (dziękuję pani Krystynie C.), jak i obrońcy wymowy z [akła-] (podziękowania dla pana Cezarego C.).
Czytelniczka napisała:
– Przeczytałam o tej nieszczęsnej wymowie [akła] i przypomniały mi się quady, które podobno rozjeżdżają polskie lasy. Zajrzałam do Wikipedii, jednak z niedowierzaniem zobaczyłam: quad [wym. kład], inne nazwy: ATV (skrótowiec od ang. All-Terrain Vehicle), wszędołaz, czterokołowiec – ‘motocykl na czterech kołach, przeznaczony głównie do sportu i rekreacji’. I co Pan na to? Teraz już pewnie kaczki (to nie aluzja polityczna) będą [kłakać], a nie [kwakać], żeby być „na bieżąco”.
Internauta bierze jednak w obronę artykulację słowa aquapark jako [akłapark], choć zastrzega się, że nie jest „słownikarzem ani filologiem klasycznym”. Oto jego argumentacja:
– Oczywiście, że mówi się i pisze: akwarium, akwedukt, akwen, kwadrans, kwadrat, kwestia itd., gdyż są to słowa obecne w polszczyźnie od dawna i dobrze przyswojone. Ale aquapark to wyraz nowy, niezapożyczony wprost z łaciny (cząstka -park nie występuje w tym języku), a więc da się obronić jego wymowa jako [akłapark] i to nie tylko dlatego, że „jest angielska”.
– Artykulacja z [akła-] odpowiada tzw. wymowie łacińskiej restytuowanej, czyli takiej, w której -qu-oddaje się przez [-kł-], a nie przez [-kw-]. Według niej słowo aqua wymawia się [akła], a skoro tak, to chyba i współczesny neologizm aquapark można „czytać” jako [akłapark] i nie będzie to jakimś straszliwym gwałtem na nieboszczce łacinie. Zwłaszcza że tak naprawdę żadnego aquaparku (w jakikolwiek sposób artykułowanego) w tym języku nigdy nie było…).
Przyznaję, że pisząc o aquaparku i opowiadając się (za autorytetami językowymi) za „jedynie poprawną wymową [akwapark]” (przypominam, że podaje ją Słownik spolszczeń i zapożyczeń PWN, Warszawa 2007), nie wziąłem pod uwagę wymowy łacińskiej restytuowanej (pronuntiatio Latina restituta), odwołującej się do sposobu artykulacji okresu klasycznego (I w. p.n.e.-I w. n.e.) i różniącej się dość znacznie od fonetyki tradycyjnej.
Zgodnie z nią qu- oddaje się rzeczywiście nie przez kw-, tylko właśnie przez kł-, tak jak –ngu– przez –ngł-, a nie –ngw– (np. lingua), a su- przed samogłoską jako [sł-], a nie: [sw-].
Inaczej też artykułuje się:
dwugłoski au, eu, ei, ui (jako ał, eł, ej, uj, a nie: au, eu, ei, ui);
połączenie liter –ti-, -tio- (jako –ti, -tio, a nie: –cj, -cjo, np. ratio [wym. ratio], pronuntiatio [wym. pronuntiatio], a nie: [racjo], [pronuncjacjo]);
s zawsze „czyta się” jako s, a nie: z (czyli s nie ulega w tym wypadku udźwięcznieniu, np. causa [kałsa], casus [kasus], a nie: [kałza], [kazus]);
x jako ks, a nie: gz (np. examen[wym. eksamen], a nie [egzamen]),
c w każdej pozycji jak polskie k, a nie: c (np. centum [wym. kentum], a nie: [centum]).
Z tego samego powodu w wymowie łacińskiej restytuowanej słowo Caesar otrzymuje brzmienie [Kajsar], a nie: [Cezar] (stąd niemiecki odpowiednik Caesara – Kaiser), a wyrazy quad i quiz można wymawiać jako [kład] i [kłiz], co znajduje odbicie w niektórych słownikach języka polskiego.
A zatem to samo musi się odnosić do słowa aquapark (według Wielkiego słownika ortograficznego PWN pisze się to łącznie, a nie: aqua park).
Ponieważ jest ono stosunkowo nowe, może podlegać dwóm sposobom łacińskiej wymowy:
według tradycyjnej, średniowiecznej będzie to 1. [akwapark],
ale zgodnie z pronuntiatio Latina restituta (i angielszczyzną) – 2. [akłapark].
Chyba że w piśmie sięgnie się po spolonizowaną postać akwapark, wtedy i wymowa powinna być taka sama, tzn. [akwapark], a nie: [akłapark].
MACIEJ MALINOWSKI