Bezokolicznik wesprzeć jest formą dokonaną czasownika wielokrotnego wspierać i ma dwa znaczenia:
- ‘dać komuś wsparcie, opiekę, udzielić pomocy’,
- ‘oprzeć o coś, podtrzymać coś czymś’.
Funkcjonują również w polszczyźnie czasowniki zwrotne wesprzeć się i wspierać się, czyli
- ‘udzielić, udzielać sobie wzajemnie pomocy’,
- ‘oprzeć się, opierać się o coś, wspomóc się, wspomagać się czymś’.
Z odmianą czasownika wspierać (i wspierać się) kłopotu nie ma, gdyż mówi się i pisze w czasie teraźniejszym:
wspieram, wspierasz, wspiera; wspieramy, wspieracie, wspierają,
a w czasie przeszłym:
wsparłam/wsparłem, wsparłaś/wsparłeś, wsparła, wsparł, wsparło; wsparłyśmy/wsparliśmy, wsparłyście/wsparliście, wsparły/wparli.
Należy za to uważać na formy koniugacyjne czasownika wesprzeć (i wesprzeć się) w czasie przyszłym i w trybie rozkazującym (w czasie przeszłym są takie same jak od wspierać). Oto one:
wesprę, wesprzesz, wesprze; wesprzemy, wesprzecie, wesprą oraz wesprzyj, wesprzyjmy, wesprzyjcie.
Jak widać, w 1 os. l. poj. mamy wesprę (a nie: wesprzę), a w 3 os. l. mn. wesprą (a nie: wesprzą).
Zdarza się, że pod wpływem rozkaźników zawierających cząstkę -yj niektórzy mówią z rozpędu wesprzyć zamiast wesprzeć. To oczywiście błąd!
Zwraca się na to uwagę w książce O dobrej i złej polszczyźnie Barbary Klebankowskiej, Witolda Kochańskiego i Andrzeja Markowskiego (Warszawa 1985, s. 166):
Błędem jest tworzenie bezokolicznika z końcówką analogiczną do form rozkaźnika, np. „wytrzyć” zamiast „wytrzeć”, „przetrzyć” zamiast „przetrzeć” [rozkaźniki to wytrzyj, wytrzyjmy, wytrzyjcie oraz przetrzyj, przetrzyjmy, przetrzyjcie – mój dopisek].
Zniekształcane bywają niekiedy inne bezokoliczniki kończące się na -eć. Niedawno wzburzony prezes PiS Jarosław Kaczyński krzyczał do opozycji w Sejmie:
Możecie sobie wrzeszczyć.
Owo wrzeszczyć zamiast wrzeszczeć wybrzmiało z jego ust dwukrotnie (odsłuchałem dźwięk w internecie uważnie…), tak więc nie da się tego zrzucić na nieumyślne uchybienie fonetyczne czy wadę wymowy polityka.
W tym wypadku na niepoprawną postać bezokolicznika z -yć miały niewątpliwie wpływ formy osobowe czasu teraźniejszego wrzeszczysz, wrzeszczy, wrzeszczymy, wrzeszczycie.
Pan Literka