Skip to content

Obcy język polski

  • Porady językowe
  • Polszczyzna od ręki Pana Literki
  • Poradnia Językowa PWN
  • Camera obscura
  • Quiz językowy
  • Pytania od czytelników
  • O autorze
    • Książki
      • Język niegiętki. Szkice o polszczyźnie (refleksje po dwóch dekadach XXI stulecia)
      • Ortografia polska. Kodyfikacja, reformy i zmiany pisowni (1830–2010) oraz jej recepcja
      • Polszczyzna. O większą poprawność językową tekstów prawniczych i nie tylko
      • Co z tą polszczyzną?
      • (…) boby było lepiej
      • Obcy język polski
    • Opinie
    • Dyplom mistrza polskiej ortografii
  • Porady językowe
  • Polszczyzna od ręki Pana Literki
  • Poradnia Językowa PWN
  • Camera obscura
  • Quiz językowy
  • Pytania od czytelników
  • O autorze
    • Książki
      • Język niegiętki. Szkice o polszczyźnie (refleksje po dwóch dekadach XXI stulecia)
      • Ortografia polska. Kodyfikacja, reformy i zmiany pisowni (1830–2010) oraz jej recepcja
      • Polszczyzna. O większą poprawność językową tekstów prawniczych i nie tylko
      • Co z tą polszczyzną?
      • (…) boby było lepiej
      • Obcy język polski
    • Opinie
    • Dyplom mistrza polskiej ortografii

Obcy język polski

Blog o poprawnej polszczyźnie od roku 2002

czarno na białym

Czarno na białym

› Wszystkie wpisy › Polszczyzna od ręki Pana Literki › Czarno na białym



Frazeologizm czarno na białym znaczy ‘niezbicie, w sposób niepodważalny, oczywisty, dobitnie, jednoznacznie, wyraźnie’.


Mówi się czasem, że ktoś nie miał wprawdzie dowodów czarno na białym, ale wiedział, że w firmie dzieje się nie najlepiej lub jej dziwne zachowanie wskazywało czarno na białym, że musi mieć coś na sumieniu.

Owo powiedzenie wzięło się z tego, że w przeszłości – dla uwiarygodnienia – każdą rzecz należało zapisać „czymś czarnym” (np. gęsim piórem maczanym w atramencie) na „czymś białym” (np. skrawku papieru, kartce itp.). W razie czego łatwo się było potem na to powołać, przedstawić jako dowód w sprawie czy w sporze.

Do dzisiaj zresztą używa się zwrotu coś jest napisane czarno na białym, co znaczy, że dana rzecz widnieje na papierze lub została wydrukowana.

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją A. Markowskiego (Warszawa 2004, s. 145) przestrzega nas przed tym, by nie przekręcać owego czarno na białym i nie mówić czarne na białym.

Tymczasem w Poradniku Językowym. Podręczniku dla pracowników prasy, radia i telewizji M. Kniagininowej i W. Pisarka (Kraków 1969, s. 86) natrafiamy na informację, że za równie poprawny, co czarno na białym, uznaje się wariant czarne na białym: „Zwykle mówimy i piszemy: dać komuś czarne na białym oraz wykazać coś czarno na białym”.

Jak widać, w zwrocie pierwszym czarne na białym nie jest przysłówkiem, tak jak człon czarno na białym w zwrocie drugim, tylko rzeczownikiem czarne z dodatkowym określeniem na białym.

Warto dodać, że obydwa warianty – jako równoprawne – dopuszczali już J. Karłowicz, A. Kryński i W. Niedźwiedzki w Słownika języka polskiego (tzw. warszawskim) (Warszawa 1900, t. I, s. 373): czarne a. czarno na białym = dowód na piśmie.

Dzisiaj należy jednak mówić i pisać czarno na białym.

Pan Literka

Licencja Creative Commons

Ten utwór jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0. Pełny tekst licencji.

Podobne

Share

Obserwuj:

  • Następny wpis Znaczenie wyrazów: wskaż podobne
  • Poprzedni wpis Weź nie pytaj, weź się przytul

Najnowsze i popularne

  • Najnowsze wpisy
  • Popularne wpisy
  • Ostatnie komentarze
  • Tagi
  • Polszczyzna od ręki Pana Literki

    Znielubić

    11 Gru, 2019

  • Porady językowe

    Felieton (kiedyś fejleton)

    11 Gru, 2019

  • diabeł

    Quiz językowy

    Co znaczy słowo „kaduk”?

    10 Gru, 2019

  • qui quo pro

    Polszczyzna od ręki Pana Literki

    Qui pro quo i quid pro quo

    4 Gru, 2019

  • czapka błazna, bufona, zarozumialca, pyszałka, pretensjonalnego blagiera

    Porady językowe

    Jeszcze o słowie buc

    4 Gru, 2019

  • Polszczyzna od ręki Pana Literki

    Meczów czy meczy?

    29 Gru, 2014

  • Polszczyzna od ręki Pana Literki

    Jak poprawnie wymówić słowo jabłko?

    29 Gru, 2014

  • Pytania od czytelników

    Imiesłów przymiotnikowy od czasownika „przechodzić”

    26 Cze, 2019

  • Porady językowe

    Czy spolszczyć grill na gril

    7 Gru, 2016

  • Porady językowe

    Zdrowaś Mario, łaskiś pełna

    8 Maj, 2015

  • Jaber mówi:
    Jeszcze w okresie peerelowskim wybrałem się do kina "Warszawa" w Krakowie...
  • Jaber mówi:
    Jako rodzimy użytkownik języka polskiego, wychowujący się na przedmieściach Krakowa, jak...
  • Stanislaw Winiecki mówi:
    Kłaniam się, Nie chcę się wymądrzać, nie jestem humanistą 🙂, ale...
  • mówi:
    Kwas deoksyrybonukleinowy obowiązuje od jakiegoś czasu w biologii. Kiedyś był dezoksyrybonukleinowy.
  • mówi:
    Przepraszam, ale w sprawie Octavii jest Pan w błędzie, historia tej...
  • dyktando etymologia fleksja frazeologia interpunkcja kalka językowa neosemantyzm ortografia regionalizm składnia stylistyka słownictwo słowotwórstwo Wielkanoc wymowa znaczenie słów znaczenie zwrotów i wyrażeń zobacz Święta

Archiwum porad


Strona używa ciasteczek (cookies). Korzystając z niej, wyrażasz zgodę na używanie cookie zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.
Polityka prywatności
  • Polityka prywatności
  • Źródła obrazów

Copyright © Maciej Malinowski 2002 - 2019