Wnioskować

Kiedyś ów czasownik znaczył wyłącznie „wyciągać z czegoś wnioski”. Dzisiaj coraz częściej mówi się „wnioskować”, mając na myśli „występować  z wnioskiem”. I niektóre słowniki to aprobują…

– Pisał Pan niedawno o tym, co znaczy słowo „wpływowy” (że nazywa się tak „kogoś, kto ma wpływy, stosunki, znajomości, silną pozycję w jakimś kręgu społecznym czy środowisku”, a nie „osobę, która ulega czyimś wpływom”). A co z czasownikiem „wnioskować? Zdaje się, że wiele osób używa go w niewłaściwym kontekście „występować z jakąś propozycją, stawiać, zgłaszać wniosek”. Tymczasem według mnie „wnioskować” znaczy „wyciągać z czegoś wnioski”, np. „Z jego miny wywnioskowałam, że jest niezadowolony” (e-mail od internautki dotxxxx@gmail.com; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji).

Powiem szczerze, że tym razem mam kłopot z odpowiedzią na pytanie postawione przez czytelniczkę.

Powodem jest to, że Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004) informuje, że wnioskować znaczy wyłącznie ‘wyciągnąć z czego wnioski’ (np. Z pańskiego zachowania wnioskujemy, że się pan z nami nie zgadza), a nowe znaczenie (‘występować z jakąś propozycją, wnioskiem’) uznaje za błędne (s. 1313).

Tymczasem stanowiska Uniwersalnego słownika języka polskiego PWN pod redakcją Stanisława Dubisza (Warszawa 2003, t. IV, s. 477) oraz Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny Wydawnictwa „Kurpisz” pod redakcją Haliny Zgółkowej (Poznań 2004) są zupełnie odmienne – akceptuje się tam zarówno dawny, jak i nowy sens słowa wnioskować.

Niewielka różnica między orzeczeniami owych leksykonów polega jedynie tym, że pierwszy opatruje znaczenie ‘występować z oficjalnym wnioskiem o coś; wnosić’ kwalifikatorem: urz., drugi zaś w ogóle nie widzi powodu ograniczania zakresu jego użycia i na pierwszym miejscu stawia właśnie znaczenie ‘zgłaszać propozycje pod dyskusję, składać formalny dokument do rozpatrzenia przez kompetentne osoby’ (t. 46, s. 9-10).

Warto jeszcze przytoczyć… różną (sic!) opinię w tej kwestii prof. Andrzeja Markowskiego i prof. Mirosława Bańki.

Pierwszy o czasowniku wnioskować mówi tak (vide: Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2005, s. 178):

„Niewłaściwe rozumienie znaczenia wyrazu może być też spowodowane inną niż tradycyjna parafrazą słowa. Od kilkunastu lat czasownik wnioskować bywa mylnie używany w znaczeniu ‘zgłaszać wniosek’ (Poseł wnioskował o powołanie komisji śledczej), podczas gdy tradycyjne i jak dotąd jedynie poprawne znaczenie tego wyrazu to ‘wyciągać (z czegoś) wniosek (np. Z zachowania mężczyzny wnioskowali, że był pod wpływem alkoholu)”.

Drugi jest przeciwnego zdania:

Wnioskować ma dwa znaczenia: starsze ‘wyciągać wniosek’ i nowsze ‘stawiać wniosek’. Trudno je pomylić, gdyż pojawiają się w różnych kontekstach, a mianowicie wnioskować z czegoś o czymś i wnioskować o coś. Dlatego obiekcje wobec drugiego z nich uważam za nieuzasadnione” (odpowiedź w Poradni Językowej PWN z 2006 roku na pytanie internauty, czy zwroty wnioskować o podwyżkę i posłowie wnioskowali o przerwę w obradach są poprawne: http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/wnioskowac;6983.html).

Na oboczną definicję czasownika wnioskować: 1. ‘wyprowadzać z czegoś wniosek’, 2. ‘występować z oficjalnym wnioskiem o coś’ (w tym drugim znaczeniu mężczyzna jest wnioskodawcą, a kobieta wnioskodawczynią) natrafiamy również w Internetowym słowniku języka polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl/sjp/wnioskowac;2537065.html).

I co o tym wszystkim myśleć?

Powiem szczerze, że ja sam jestem przyzwyczajony do tradycyjnego znaczenia omawianego czasownika, a więc zawsze powiem czy napiszę występować, zwracać się z wnioskiem o coś (a nie: wnioskować o coś…).

Nawiasem mówiąc możliwa jest jeszcze jedna składnia – wnioskować z czegoś o czymś (np. W twoich opowiadań wnioskuję o szybkiej zmianie w pracy i w domu). Tutaj wnioskować znaczy tyle, co ‘wyprowadzać wniosek na podstawie przemyśleń, analizy itp.’.

MACIEJ MALINOWSKI

Scroll to Top