Odmiana nazwiska Kisiel

Noszę nazwisko Kisiel. W województwie lubelskim, skąd pochodzi mój mąż, mówi się Kiśla, Kiślowi, z Kiślami, a mnie wydaje się, że powinno być Kisiela, Kisielowi, z Kisielami…

Ma Pani rację. Nazwiska rodzime kończące się na „-el” i brzmiące tak samo jak rzeczowniki pospolite odmieniają się według ich wzorca fleksyjnego. Skoro mówimy: kisielu, kisielowi, z kisielem, o kisielu, nie ma powodu, by nazwisko Kisiel odmieniało się inaczej. Poprawne są więc formy: pana Kisiela, panu Kisielowi, z panem Kisielem, z państwem Kisielami.

Być może niepoprawne postacie Kiśla, Kiślowi, z Kiślem, z Kiślami tworzone są na Lubelszczyźnie pod wpływem odmiany Wróbla, Wróblowi, z Wróblem, o Wróblu, z Wróblami. W wypadku jednak tego nazwiska znika głoska „e”, ponieważ nie ma jej w wyrazie pospolitym wróbel (wróbla, wróblowi, z wróblem, o wróblu). Istnieją jednak i takie nazwiska rodzime, w których za równoprawne trzeba uznać obydwa typy odmiany (choć w jakimś środowisku czy mieście może przeważać jeden wzorzec deklinacyjny), np. Merkela albo Merkla, Tochela albo Tochla, Staszela albo Staszla, Dekiela albo Dekla, Jankiela albo Jankla.

Kłopot dotyczy nazwisk obcych kończących się na „-el”. Wszystko zależy od stopnia ich zaadaptowania w polszczyźnie. Mówimy Hegla, Haendla, Mendla, Nobla, Wedla, Havla, gdyż są to nazwiska ugruntowane w polskiej tradycji językowej, ale Ravela, choć kompozytor „Bolera” także należy do osób bardzo znanych. Językoznawcy tłumaczą to tym, iż w wymowie tego nazwiska akcent pada na ostatnią sylabę [Ravel], co wpływa na obecność głoski „e” w innych przypadkach: Ravela, Ravelowi, z Ravelem, o Ravelu (z tego samego powodu musimy mówić Claudel [wym. Klodel] – Claudela). Odmianę z zachowaną głoską „e” mają ponadto takie nazwiska obce, jak np. Orwell (Orwella), Cromwell (Cromwella), Fernandel (Fernandela), Kinkel (Kinkela), Brel (Brela). Jeśli chodzi o to ostatnie nazwisko, formy bez „e” byłyby nie do przyjęcia ze względu na trudną do wymówienia zbitkę głosek „-brl-” (to nie czeszczyzna!).