Mamy w polszczyźnie słowo póki będące spójnikiem wprowadzającym zdanie podrzędne czasowe o znaczeniu takim samym jak dopóki. Powie się bądź napisze:
– Póki jesteś ze mną, nic ci nie grozi.
– Póki będziemy pracować, jakoś będzie nam się powodziło.
– Dopóki mi nie obiecasz, że weźmiesz się do nauki, nie wyjdę.
Obydwu spójników używa się często w połączeniu z wyrazami póty, dopóty, np.
– Póki siedział w domu, póty nie rozrabiał.
– Dopóki na dworze było brzydko, dopóty nie wychodził za domu.
Kolejność członów póki – póty i dopóki – dopóty bywa też odwrotna, tzn. można napisać czy powiedzieć:
– Póty nie rozrabiał, póki siedział w domu,
– Dopóty nie wychodził za domu, dopóki na dworze było brzydko.
Pamiętajcie o tym, że w tych ostatnich konstrukcjach zdaniowych nie wolno zmieniać żadnego członu na inny. Błędne są zatem zdania: Tak długo było ciepło, dopóki świeciło słońce albo Jak długo będę mogła, dopóty będę pracowała.
Ich poprawna wersja to: Dopóty było ciepło, dopóki świeciło słońce oraz Dopóki będę mogła, dopóty będę pracowała.
Mówienie czy pisanie jak długo… dopóty i tak długo… dopóki jest mieszaniem wyrażeń jak długo… tak długo i dopóki… dopóty oraz tak długo… jak długo i dopóty… dopóki.
Te pierwsze (jak długo… tak długo i tak długo… jak długo) uważane są od lat za germanizmy, więc lepiej je zastępować parą wyrazową dopóki… dopóty oraz dopóty… dopóki.
Darujcie sobie natomiast wyrażenie póki co.
Jest to rusycyzm (ros. покá что [wym. poka czto]) tzw. kalka frazeologiczna, piętnowany od lat przez językoznawców, choć niektórzy etymolodzy, np. prof. Andrzej Bańkowski (patrz Słownik etymologiczny języka polskiego PWN, Warszawa 2000, t. L-P, s. 750), twierdzą, że chodzi o skrót rodzimego zwrotu póki co(ś) się nie zmieni.
Tak czy inaczej – lepiej posługiwać się wyrażeniem na razie bądź wyrazami tymczasem, chwilowo, np.
– Na razie (a nie: póki co) nie mam lepszego zajęcia.
– Chwilowo, tymczasem (a nie: póki co) mieszkam u rodziców.
Nie wszyscy wiedzą o tym, że póki co i na razie są synonimami, i mówią: Póki co na razie niech zostanie jak dawniej lub Na razie póki co jest spokój.
Nie muszę dodawać, że to podwójne uchybienie przeciwko poprawnej polszczyźnie…
Pan Literka