Krępować się

Stosunkowo często spotykam w rozmaitych tekstach błędnie zapisane słowo krępować (‘onieśmielać, żenować’) i krępować się (‘odczuwać zażenowanie, wstydzić się’) jako krempować, krempować się.

Pewna młoda osoba pyta w internecie (www.zapytaj.onet.pl/): „Jak powiedzieć koledze, żeby się przestał na mnie gapić”, a ktoś uczynny radzi: „Powiedz, że źle się czujesz, kiedy na ciebie patrzy, i że cię to krempuje”.

Z pewnością ktoś, kto tak napisał, jest na bakier z ortografią. Zasugerował się wymową czasownika krępować. Wiadomo przecież, że samogłoska nosowa ę przechodzi przed spółgłoską zwartą p w połączenie samogłoski ustnej e oraz spółgłoski nosowej m, co daje artykulację [krempować].

Pamiętajcie więc, że wymawia się [krempować], [krempować sie], ale pisze krępować (np. to mnie krępuje) i krępować się (np. krępuję się tam pójść).

Słowo krępować zapożyczyliśmy z języka niemieckiego (od krampen dosł. ‘przytwierdzać klamrami’) i etymologicznie znaczy ono ‘brać w dyby, pęta’ (od krampe ‘klamra, skobel, knebel’).

Pierwotnie nasi przodkowie zapisywali ów wyraz przez e (jako krepować), gdyż myliło im się krępowanie (‘branie w dyby’) z krepowaniem (‘gromadzeniem furażu’, tzn. paszy dla koni).

Dopiero w II połowie XIX w. wykształciło się przenośne znaczenie czasownika krępować (krępować się), czyli ‘wstydzić się, żenować’.

Zdradzę Wam na koniec, że teoretycznie mogła się jednak w przeszłości upowszechnić pisownia przez -em– jako krempować, krempować się (języku niemieckim jest przecież czasownik krampen z literą m). Leksykografowie postąpili jednak inaczej. Zadecydowali, że będzie się pisało krępować i krępować się.

Pan Literka

Scroll to Top