Użycie w nim słowa większa sposób symboliczny ma podkreślać znaczenie Matki Boskiej w życiu duchowym człowieka, jej głębokie oddziaływanie na wierzących
– Mam pewne wątpliwości związane z pogrzebem papieża Franciszka. Dziennikarze, ale i księża używali określenia, że „papież zostanie pochowany w Bazylice Matki Bożej Większej”. Ale przecież to nie Matka Boża jest większa, ale bazylika. Nie ma Matki Bożej Mniejszej, ani tym bardziej Matki Bożej Średniej. Papieża pochowano więc w Bazylice Większej pod wezwaniem Matki Bożej Śnieżnej. Czy podziela Pan moje rozumowanie? (e-mail od internauty).
Trudno o jednoznaczne stanowisko lingwisty w kwestii postawionej przez czytelnika, tzn. czy rzeczywiście nazwa Bazylika Matki Bożej Większej, będąca przekładem włoskiego oryginału Basilica Papale di Santa Maria Maggiore (dosł. Bazylika Papieska św. Marii Większej), pozostaje niepoprawna.
A może był jednak powód nadania patronce kościoła w Rzymie (Santa Maria to po polsku Matka Boża) miana większa?
Szybka kwerenda na ten temat w internecie pokazuje, że określenie Matka Boża Większa nie budzi zastrzeżeń teologów w odniesieniu do przywołanej bazyliki w Wiecznym Mieście. Użycie w nim słowa większa w sposób symboliczny ma podkreślać znaczenie Matki Boskiej w życiu duchowym człowieka, jej głębokie oddziaływanie na wierzących.
Wszystko zatem wskazuje na to, że nazwano tak to święte miejsce przez wzgląd na jego wyjątkowość, status i znaczenie w Kościele rzymskokatolickim, a także rolę matki Chrystusa w wierze, jej szczególną obecność w historii zbawienia.
Chodzi o największą świątynię pod wezwaniem Matki Bożej w Rzymie, duchowe serce chrześcijaństwa i kultu maryjnego, jedną z bazylik papieskich, gdzie pochowanych zostało kilku papieży (np. Honoriusz III, Pius V, Sykstus V, Klemens VIII, Paweł V, Klemens IX), w tym nie tak dawno zmarłego papieża Franciszka.
Nie budzą za to żadnych wątpliwości wariantywne nazwy omawianej świątyni: Bazylika Matki Bożej Śnieżnej (wł. Basilica Santa Maria della Neve) i Bazylika Matki Bożej przy Żłóbku (wł. Basilica Santa Maria ad Presepe).
Człon śnieżna nawiązuje do legendy mówiącej o tym, że Matka Boża ukazała się papieżowi Liberiuszowi we śnie i poleciła mu zbudować kościół w miejscu, gdzie spadnie śnieg. Określenie przy żłóbku z kolei przylgnęło do tej bazyliki wtedy, gdy znalazły się w niej relikwie żłóbka, w którym leżał po narodzeniu Jezus.
Spróbujmy się jednak odnieść do sugestii internauty, że to „nie Matka Boża powinna być większa, ale bazylika”.
Bazylika Matki Bożej w Rzymie, położona na wzgórzu Eskwilin, to ważna świątynia o statusie bazyliki większej (wł. basilica maior), jedna z czterech rzymskich bazylik papieskich obok Bazyliki św. Piotra w Watykanie (na Watykanie), Bazyliki św. Pawła za Murami i Arcybazyliki św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty na Lateranie (bazylika większa jest tytułem honorowym nadawanym przez papieża wybranym obiektom sakralnym w Kościele rzymskokatolickim).
W nazwach tych świątyni pomija się jednak słowo większa, za to widnieje w nich przymiotnik papieska (po włosku papale): Basilica Papale di San Pietro in Vaticano, Basilica Papale di San Paolo fuori le Mura, Arcibasilica Papale e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano. I także: Basilica Papale di Santa Maria Maggiore.
W tłumaczeniu tych nazw na język polski rezygnuje się również z członu papieska.
Gdyby jednak ktoś chciał nazwać kościół maryjny w Rzymie bardzo precyzyjnie, mógłby powiedzieć bądź napisać: Bazylika Większa Papieska Matki Bożej Większej bądź Papieska Bazylika Większa Matki Bożej Większej z dwa razy użytym słowem większa odnoszącym się zarówno do bazyliki, jak i Matki Bożej.
MACIEJ MALINOWSKI
odcinek 1218