Szpital w Kupie

Nie ma żadnego uzasadnienia, żeby owej nazwy miejscowej nie odmieniać…

– Jak powinno się odmieniać nazwę miejscowości Kup (woj. opolskie)? Mieszczący się tam szpital używa określenia „Szpital w Kup”, zapewne dla uniknięcia brzmienia „w Kupie”, jednak mam wrażenie, że brzmi to bardzo sztucznie. Jednocześnie nie mam pojęcia, jak można by odmieniać tę nazwę, unikając niepożądanych skojarzeń. Bez względu na konotacje jednakowoż decydujące – moim zdaniem – powinny być zasady językowe (e-mail nadesłany przez internautkę nevadak***@gmail.com; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji)

Chodzi o nazwę małej miejscowości (a właściwie wsi) położonej w województwie opolskim w gminie Dobrzeń Wielki, wsi znanej z tego, że znajduje się tam szpital szczycący się 90-letnią tradycją.

Kiedyś ów szpital był – wraz z placówką medyczną w miejscowości Pokój – Samodzielnym Publicznym Zespołem Szpitali Pulmonologiczno-Reumatologicznych, a od jakiegoś funkcjonuje jako Stobrawskie Centrum Medyczne sp. z o.o., w skład którego – oprócz szpitali znajdujących się w wymienionych miejscowościach – wchodzi Ośrodek Rehabilitacji Leczniczej w Suchym Borze i placówka Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Chróścicach.

Nie dowierzając słowom internautki, a zarazem nie umiejąc zrozumieć, jak można nie odmieniać polskiej nazwy miejscowości kończącej się na spółgłoskę, zajrzałem do internetu. I z olbrzymim zaskoczeniem i zdziwieniem skonstatowałem, że to prawda…

Na stronie http://www.szpital-kup.eu/a/ widnieje informacja:

Stobrawskie Centrum Medyczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kup;

Z dniem 1 kwietnia 1994 r. Szpital w Kup oddzielił się i funkcjonował jako Wojewódzki Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w Kup.

W innym miejscu (na http://mapa.targeo.pl/ochotnicza-straz-pozarna-w-kup) natrafiamy na określenie Ochotnicza Straż Pożarna w Kup, a jeszcze gdzie indziej (www.zspkup.szkolnastrona.pl/) na www.zspkup.szkolnastrona.pl/ – na nazwę Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kup.

Nikt rodzimej nazwy miejscowej Kup – o zgrozo! – nie odmienia…

Nietrudno odgadnąć, dlaczego się tego nie czyni – żeby nie było niemiłego skojarzenia z formą miejscownikową pewnego mało wykwintnego słowa pospolitego o znaczeniu ‘ekskrementy, odchody, kał, fekalia’.

Rzeczywiście – tak się nieszczęśliwie składa, że mamy tutaj do czynienia z homonimią fleksyjną, czyli identyczną formą VI przypadka wyrazów (ten) Kup i (ta) kupa. I w jednym wypadku jest (w tym) Kupie, i w drugim jest (w tej) kupie

Identyczność postaci przypadka gramatycznego wyrazu pospolitego i nominum proprium nie może być jednak absolutnie powodem do pozostawiania nazwy własnej bez odmiany, szczególnie gdy mowa o wyrazie rodzaju męskiego kończącym się na spółgłoskę.

Jak by to wyglądało, gdybyśmy nagle, ni stąd, ni zowąd, zaczęli się posługiwać wyrażeniami:

Szpital w Słupsk,

Ochotnicza Straż Pożarna w Grybów,

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Prudnik.

Polszczyzna jako język fleksyjny by tego nie zniosła…

Dlatego gorąco apeluję do władz sołectwa Kup i gminy Dobrzeń Wielki, by bez żadnych obaw deklinować nazwę miejscową Kup według wzoru:

M. Kup, D. Kupa albo Kupu, C. Kupowi, B. Kup, N. Kupem, Ms. Kupie.

Jedynie więc poprawnymi określeniami powinny być:

Stobrawskie Centrum Medyczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Kupie;

Ochotnicza Straż Pożarna w Kupie;

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Kupie.

Wszystko wskazuje na to, że nazwa Kup (oddawana na szyldach na Opolszczyźnie obocznie w języku niemieckim jako Kupp) ma związek z dawnym słowem kupa (kopa) oznaczającym ‘usypisko, stertę, niewielką górę czegoś’.

Wcześniej mówiono obocznie (ta) Kupa albo (te) Kupy, co po niemiecku brzmiało (ten) Kupp i miało znaczenie ‘Haufenort’, czyli ‘miejscowość kup, usypisk’.

Należy raczej odrzucić drugą wersję co do pochodzenia omawianej nazwy, że ma ona związek z nazwiskiem założyciela osady, niejakim Kupem (Kuppem) lub z czasownikiem kupić. Gdyby to była prawda, cała deklinacja nazwy Kup wyglądałaby inaczej (miękko, gdyż po Kup był jeszcze przyrostek dzierżawczy j): Kup, Kupia, Kupiowi, Kupiem, Kupiu.

Jechałoby się wówczas do Kupia i mieszkało w Kupiu.

MACIEJ MALINOWSKI

PS Arcybiskup Alfons Nossol mówił ponoć kiedyś prof. Janowi Miodkowi, że nazwy Kup się nie odmienia przez przypadki. – Przekonywałem wtedy arcybiskupa, i zdanie podtrzymuję, że nie ma żadnych podstaw, by tej nazwy nie odmieniać – odpowiedział wrocławski językoznawca…

2 komentarze

  1. Myślę, że jeśli szpital (i inne instytucje) chcą z tego wybrnąć zachowując poprawność językową, a jednocześnie unikając niezręcznej ich zdaniem formy, zawsze mogą napisać na przykład „Szpital… we wsi Kup”. Trochę to sztuczne, ale przynamniej poprawne…

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top