Super

Większość Polaków jest święcie przekonana o tym, że w połączeniach z rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami słowo super pisze się rozdzielnie…

– Proszę mi wytłumaczyć, jak to jest ze słowem „super” i zapisywaniem go z innymi wyrazami? Na każdym kroku stykam się z pisownią rozdzielną „super towar”, „super kredyt”, „super obniżka cen”. Czy jest to poprawne? Z tego, co wyczytałem w słowniku ortograficznym, wynika, że należy pisać łącznie „supertowar”, „superkredyt”, „superobniżka cen”. Dlaczego więc ludzie nagminnie piszą źle? Co na to językoznawcy (e-mail nadesłany przez internautę pasxxx@interia.pl; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji).

Korespondent zwraca uwagę na ważną kwestię z zakresu poprawności ortograficznej, a mianowicie tę dotyczącą zapisywania słowa super z innymi wyrazami (rzeczownikami, przymiotnikami, nazwami własnymi).

Okazuje się, że lwia część (sic!) Polaków (głównie młodzież, ale też osoby zatrudnione w działach reklamy i marketingu rozmaitych firm) ma z tym olbrzymi kłopot.

Prawie że powszechnie – jak słusznie zauważa internauta – spotyka się błędnie oddane w druku sformułowania w rodzaju: super kredyt na wyciągnięcie ręki; super okazja, nie zastanawiaj się ani chwili; to super oferta dla Ciebie; atrakcyjne buty w super cenie; tapety – super jakość; wystąpi prawdziwa super gwiazda.

Piszący są święcie przekonani o tym, że w owych połączeniach wyrazowych w wypadku słowa super chodzi o przymiotnik (jaki kredyt? – super; jaka okazja, oferta, jakość, gwiazda? – super; jakie tapety? – super), i dlatego zapisują je osobno.

A to nieprawda…

Należy sobie uświadomić, że mamy tutaj do czynienia z przedrostkiem (pochodzenia łacińskiego o znaczeniu ‘nad’), a więc wyrazem będącym pierwszym członem złożeń rzeczownikowych i przymiotnikowych oraz przysłówkowych (super- + -kredyt, super- + -okazja, super- + – oferta, super- + -cena, super- + -gwiazda, super- + -tapety, super- + nowoczesny, super- + szybki, super- + tajny, super-+ nowocześnie, super- +ekspresowo, super- + wydajnie).

Złożeń, czyli wyrazów pisanych zawsze łącznie: superkredyt, superokazja, superoferta, supercena, supertapety, supergwiazda, supernowoczesny, superszybki, supertajny, supernowocześnie, superekspresowo, superwydajnie.

Powiedzą Państwo: – Ależ to okropnie wygląda!

– No i co z tego? – odpowiadam. – Łączna pisownia spójników z cząstką by czy z podwojoną partykułą wzmacniającą żeż sprawia wrażenie jeszcze bardziej udziwnionej (np. …boby wyjechał, …ponieważbyście nie dali rady, …zatemby było za późno, …zanimbyśmy się spostrzegli, …zanibyście tam dotarli, …zatemby się tak stało, …aniby się nie spostrzegł, …ponieważbyśmy nie zdążyli, jakżeż tak można, ożeż ty draniu!, przerzeżżeż wreszcie ten kloc)…

O wiele gorzej, jeśli chodzi o przyjęcie i przyswojenie sobie reguły nakazającej łączne pisanie cząstki super– z innymi wyrazami, dzieje się wtedy, gdy dochodzi do styku prefiksu super– i rzeczownika czy przymiotnika bądź przysłówka zaczynających się od litery r i litery z.

Tworzą się wówczas nomen omen tzw. geminaty, tzn. spółgłoski podwojone, i powstają wyrazy superrolnik, superrower, superrada, superrobota, superrecenzja, superreakcja, superrealizm, superrakieta, superrealny, superradosny, superrealistycznie, superrdaośnie lub superzabawa, superzęby, superziemia, superzbiorowość, superzasada itp.

Na dodatek wordowski spell checker (komputerowa korekta ortograficzna) zwykle większość przytoczonych słów niesłusznie podkreśla wężykiem na czerwono, co może być jeszcze bardziej mylące (że są to wyrazy błędnie napisane…). A tymczasem TAK SIĘ WŁAŚNIE PISZE!

Jedynie kiedy w grę wchodzą nazwy własne, po super musi się pojawić łącznik (np. super-Europejczyk, super-Polak, super-Amerykanin).

Mimo to – o czym wspomniałem na wstępie – wciąż duża część użytkowników polszczyzny traktuje słowo super przymiotnikowo (‘nadzwyczajny, niezwykły’) lub przysłówkowo (‘nadzwyczajnie, znakomicie’), a nawet wykrzyknikowo (kiedy chodzi o wyrażenie zachwytu), np. Była to naprawdę impreza super; Zachowałaś się super; Super, same hity!

Wydawnictwa normatywne (np. Słownik wyrazów obcych PWN pod redakcją Elżbiety Sobol, Warszawa 1997, s. 1053) odnotowują ów fakt, zaznaczając jednak, że bywa to aprobowane wyłącznie w normie potocznej i tylko wtedy, gdy wyraz super znajduje się na końcu wypowiedzenia (impreza super, zachowałaś się – jak? – super; wykrzyknik super występuje samodzielnie – na początku lub na końcu).

Jednak w pozycji przed rzeczownikiem lub przymiotnikiem czy przysłówkiem słowo super zawsze staje się przedrostkiem, i dlatego pisze się superzabawa, supernowoczesny i supertajnie. Warto tych kilka uwag z mojej strony zapamiętać…

MACIEJ MALINOWSKI