Słowo „święta” powinniśmy pisać małą literą…
Jak co roku o tej porze pytają mnie Państwo o zapisywanie wyrazu święta w wyrażeniach Z okazji świąt/ Świąt Bożego Narodzenia i Wesołych Świąt/ świąt. Ową rozterkę przeżywają głównie świadomi użytkownicy języka, którzy otrzymują kartki raz z jedną, a raz drugą pisownią i sami nie chcą popełnić uchybienia w wysyłanych życzeniach.
Żeby wiarygodnie odpowiedzieć na to pytanie, należy się powołać na ustalenie w tej kwestii Wielkiego słownika ortograficznego PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego (Warszawa 2010, s. 81). Przy haśle Boże Narodzenie czytamy:
święta Bożego Narodzenia.
A zatem wszystko jasne – poprawny powinien być zapis
Z okazji świąt Bożego Narodzenia,
co pozostaje zgodne z regułą [70] 18.13 zawartą w części ogólnej (z zasadami) przywołanego leksykonu (s. 48), że nazwy świąt i dni świątecznych pisze się wielką literą w odróżnieniu od ich nazw opisowych.
Co to znaczy w odróżnieniu od nazw opisowych?
Jak wiadomo, nazwą (dodajmy nazwą własną) święta przypadającego 25 grudnia jest Boże Narodzenie, a nazwą opisową (inaczej omowną, czyli tzw. peryfrazą) – święta Bożego Narodzenia i święta bożonarodzeniowe. W pierwszym wypadku do członu Boże Narodzenie doszedł wyraz pospolity święta, w drugim mamy zwykłe połączenie rzeczownika (święta) i przymiotnika (bożonarodzeniowy).
W myśl tego trzeba pisać Z okazji świąt Bożego Narodzenia albo Z okazji Bożego Narodzenia, albo Z okazji świąt bożonarodzeniowych (tę formułę spotyka się rzadko).
A co z wyrażeniem Wesołych świąt/ Świąt?
Prawie zawsze widuje się pisownię Wesołych Świąt, czyli ze słowem święta oddanym wielką literą.
Okazuje się, że niektórzy próbują bronić owego zapisu, tłumacząc, że w formule Wesołych Świąt człon drugi niejako zastępuje nazwę własną Boże Narodzenie (albo Wielkanoc), a więc staje się jej synonimem. To chyba argumentacja mocno na wyrost…
Są i tacy, którzy powołują się na regułę [97] 19.1 wspomnianego Wielkiego słownika ortograficznego PWN mówiącą o możliwości posłużenia się wielką literą ze względów uczuciowych:
Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych i grzecznościowych jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ wielka litera jest wyrazem jego postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) w stosunku do osób, do których pisze, lub w stosunku do tego, o czym pisze.
Boże Narodzenie to dla katolików niewątpliwie wielkie wydarzenie i chwila podniosła, więc niewykluczone, że mając to właśnie na względzie, świadomie piszą Wesołych Świąt i Z okazji Świąt Bożego Narodzenia.
Niektórzy ów patos wyrażany w ten sposób uważają jednak za zwykłą manierę. Na www.forum.gazeta.pl pewien internauta napisał z przekąsem:
I dlatego Polacy chodzą na Mszę do Kościoła, kupują Opłatek, przyjmują Księdza po Kolędzie, czasem popełniają Grzech i idą do Spowiedzi, a potem przystępują do Komunii. W czasie Świąt Bożonarodzeniowych kładą na stół Sianko, a w Święta Wielkanocne dzielą się Jajeczkiem. Dzieci uczą się Modlitwy z Katechizmu, a dorośli dają Ofiarę na nową Plebanię. I wieszają Krzyże.
Być może istnieje jednak bardziej prozaiczny powód pojawiania się błędu (bo jest to jednak błąd…) w wyrażeniu Wesołych Świąt. Myślę tu o oddziaływaniu angielskiej formułki Merry Christmas zapisywanej – jak wiadomo – wielkimi literami.
Merry znaczy w angielszczyźnie ‘wesoły, radosny’, więc Merry Christmas tłumaczy się najprościej jak można – jako Wesołych, Radosnych Świąt Bożego Narodzenia, a w skrócie Wesołych, Radosnych Świąt.
Zauważmy, że ów ortograficzny kłopot z pewnością by znikł, gdyby bardziej upowszechniła się u nas formułka Wesołego Bożego Narodzenia bądź Radosnego Bożego Narodzenia (bez słowa święta). Nawiasem mówiąc, tak właśnie powinniśmy przetłumaczyć angielskie połączenie słów Merry Christmas…
MACIEJ MALINOWSKI
Według słowników języka polskiego dane nie mają form l. poj. Ale może warto je dzisiaj…
W tym wypadku słowa procent nie dostosowujemy do pięciu dziesiątych, lecz liczebnika 1 … 1,5…
Kaszleć i kasłać w zupełności wystarczą … Darujmy sobie kaszlaćCzytaj dalej »
Nie należy używać tego czasownika bez dopełnienia, np. To dobrze rokuje … Rokować (np. powrót…
Od wieków w polszczyźnie obecne były zwroty z zaimkami was i wam … Niech was…
Takie ciasto przypominało kształtem spleciony warkocz, który starsze, zamężne kobiety (czyli baby) nosiły na głowie,…