Zawsze (nie: od zawsze)

Tym razem chcę Wam zwrócić uwagę na poprawne posługiwanie się słowem zawsze.

Kiedy jest przysłówkiem oznaczającym to samo, co wciąż, stale, ciągle, nieustannie, kłopotów w użyciu nie sprawia. Mówi się, że ktoś zawsze się spóźnia, zawsze wstaje wcześnie rano, zawsze narzeka, zawsze szuka zwady itp.

Nie ma też trudności z wyrazem zawsze, gdy występuje on jako partykuła ekspresywna o znaczeniu ‘bądź co bądź, w każdym razie, mimo wszystko, jednak’, np. Nie dostałem za wykonaną pracę zbyt wiele, ale to było zawsze coś.

Przysłówek zawsze znaczy jednak również ‘cały czas ogarniany myślą’ i wówczas nigdy nie należy go używać z przyimkiem od, a więc mówić czy pisać od zawsze.

A słyszę to dość często, np. Kaśka od zawsze tak się zachowuje; Mama od zawsze ma do mnie pretensje; Ta sprawa pojawia się od zawsze na początku roku.

Przytoczone zwroty są niepoprawne. Należy je zmienić na: Kaśka zawsze tak się zachowuje; Mama zawsze ma do mnie pretensje; Ta sprawa pojawia się zawsze na początku roku.

Wyrażenie od zawsze dlatego jest błędne, że przysłówek zawsze oznacza – jak wspomniałem – ‘cały czas ogarniany myślą’, a nie ‘jakiś moment, konkretną chwilę czy okres’. Tym samym nie może on nazywać ‘początkowej granicy trwania czegoś’.

Posiłkuję się tutaj opinią w tym względzie prof. Walerego Pisarka (Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978, s. 75).

Niewątpliwie na potępiane przeze mnie określenie od zawsze mają wpływ wyrażenia zawierające przyimek od (np. od dawna, od początku, od wieków, od niepamiętnych czasów, od kolebki, od dziecka, od małego).

Pan Literka