Czy spolszczyć grill na gril

Nic by się chyba nie stało, gdyby wyrugować z tego wyrazu jednio „l”…

– Pisał Pan ostatnio o wyrazach „grillować, grillowanie” używanych przenośnie w polityce. A mnie interesuje, czy musimy koniecznie utrzymywać w pisowni podwójne „l” i to zarówno w znaczeniu „ruszt”, „przypiekać potrawy na ruszcie”, jak i „zamęczać kogoś pytaniami, maglować kogoś”. Czy nie można by pisać „gril”, grilować”, „grilowanie”, „grilowany (e-mail nadesłany przez internautkę kar***@gmail.com; szczegółowe dane do wiadomości mojej i redakcji).

Według mnie nic by się wielkiego nie stało, gdyby leksykografowie dopuścili zapis gril, grilować, grilowanie, grilowany, czyli przez jedno l, obocznie do grill, grillować, grillowanie, grillowany.

Wyrazy te na dobre zadomowiły się w języku Polaków (dzisiaj wielu z nich w okresie letnim oddaje się z lubością temu biesiadowaniu…), a geminata (czyli spółgłoska podwojona) ll nie wpływa przecież na artykulację – mówi się [gril], [grilować], [grilowanie], [grilowany].

Spolszczenie anglicyzmu grill na gril nie byłoby wcale czymś wyjątkowym, spotkało to już przecież wiele zapożyczeń.

Od niedawna można pisać np. alonim (‘pseudonim będący nazwiskiem innej, rzeczywistej, żyjącej osoby’) i allonim, anheliczny (‘taki jak Anhelli, tytułowy bohater poematu Słowackiego, odznaczający się najwyższymi wartościami moralnymi’) i anhelliczny, bestseler i bestseller, chili (‘ostra przyprawa z wysuszonych owoców rośliny tropikalnej spokrewnionej z papryką’) i chilli, kiler (‘płatny zabójca’) i killer, sylabus (‘w uczelniach program nauki danego przedmiotu’) i syllabus.

Od dłuższego zaś czasu pisze się wyłącznie aportować, balast, balet, baraż, bilon, bilion, biret, trolejbus, choć są to odpowiedniki wyrazów obcych z podwojonym p, l czy r (łac. apportare ‘przynosić’, niem. Ballast, fr. ballet, fr. barrage, fr. billon, fr. billion, łac. birretum ‘czapeczka’, ang. trolleybus).

Przed graficznym spolonizowaniem wyrazów grill, grillować, grillowanie, grillowany, tzn. wyrugowaniem jednego l, powstrzymuje ponoć leksykografów to, że w korpusach językowych owe wyrazy o wiele częściej występują jednak z geminatą ll.

Mimo to ci najodważniejsi powoli się na ów krok decydują. Na oboczność grill // gril natrafimy w Nowym słowniku wyrazów obcych wydawnictwa „Zielona Sowa” opracowanym przez Agnieszkę Cabę, Dariusza Latonia i Arkadiusza Latuska (Kraków 2006), a na oboczność grillować //grilować – w Wielkim słowniku wyrazów obcych i trudnych wydawnictwa Langenscheidt pod redakcją Andrzeja Markowskiego i Radosława Pawelca (Warszawa 2007).

Nie upowszechni się za to raczej pisownia gryl (obce gri– zmienione w gry-) i takaż wymowa, czego niektórzy się domagają, stawiając za przykład wyrazy grylaż (fr. grillage) (‘masa z cukru palonego i migdałów albo orzechów’), gryps (niem. Grips) ‘w gwarze więziennej – nielegalnie przemycony list od więźnia albo do więźnia’) czy rykoszet (fr. ricochet) ‘odbicie się piłki od nogi czy ciała zawodnika’

Spolszczenie gryl wpisywałoby się w ów wzorzec graficzny, ale nie robi się tego ponoć dlatego, że forma z cząstką ry– przypomina… warszawską, gwarową wymowę [lypa] zamiast [lipa] czy [lyst] zamiast [list] itp.

Opowiadam się zatem jak najbardziej za grilem, zwracając przy okazji uwagę na to, że na graficzne spolszczenie (tzn. na pisownię bez geminat) czekają wyrazy thriller ([wym. triler] ‘film z elementami grozy; dreszczowiec’, od ang. thrill ‘wzruszać, wstrząsać’) i horror (łac. horror ‘dreszcz, przerażenie, od horrere ‘drżeć, bać się’). Pisałoby się triler i horor, czyli tak, jak się wymawia.

MACIEJ MALINOWSKI