Fryzjer (kiedyś fryzer)

Człowieka, który strzyże i układa włosy, a czasem goli wąsy czy brodę, nazywamy fryzjerem.

Nie jest to słowo rodzime, zapożyczyliśmy je w XVIII w. z języka francuskiego (friseur) i dlatego początkowo posługiwaliśmy się formą bez joty – fryzer.

Było to bowiem przeniesienie na grunt polszczyzny prawie że dosłownej wymowy owego galicyzmu (początkowe fris– przeszło we fryz-, a eur– w –er).

Formę fryzer zamieszczał jeszcze Słownik języka polskiego PWN pod red. Witolda Doroszewskiego (Warszawa 1960, t. II, s. 984), choć rzecz jasna z adnotacją: wyraz dawny, i informacją dla czytelnika: patrz „fryzjer”.

Warto wiedzieć, że pierwotnie fryzer zajmował się jedynie strzyżeniem włosów i układaniem fryzur (głównie kobiet, ale później i mężczyzn). Nazywało się to fryzowaniem, a cała czynność odbywała się we fryzerniach, czyli zakładach, gdzie pracowali fryzerki bądź fryzerzy.

Oprócz fryzerów (fryzerek) świadczyli ludziom usługi golarze zwani też golibrodami.

Ci funkcjonowali w golarniach i zajmowali się goleniem mężczyzn, czyli usuwaniem z ich twarzy brody lub wąsów. Zazwyczaj wykonywali to brzytwą, a po wynalezieniu żyletki – maszynką zawierającą w środku to małe ostrze. Ale jak trzeba było, potrafili ściąć włosy.

To, że dzisiaj mówimy i piszemy fryzjer (fryzjerstwo, fryzjerski, fryzjernia), tzn. w wyrazach tych występuje j, zawdzięczamy… analogii w języku.

Ponieważ w dawnej polszczyźnie istniało już wiele wyrazów zapożyczonych kończących się na -jer lub -ier (np. kasjer, z wł. cassiere [wym. kasjere]; kirasjer, z fr. cuirassier [wym. küirasje]; oficjer, z niem. Offizier; później jednak zmieniono oficjera na oficera) czy kurier, z fr. courrier [wym. kurje]) – słowo fryzer otrzymało nowe brzmienie – fryzjer, a za nim zaczęto mówić i pisać fryzjerka, fryzjernia, fryzjerski, fryzjerstwo.