Kategoria: Camera obscura

„Bożociałowy”?

– Sądzę, że weekend bożocielny będzie lepszy, jeśli chodzi o pogodę (rysownik Henryk Sawka, „Wstajesz i wiesz”, TVN 24, 16 maja 2010 r.).

Przymiotnik od Boże Ciało brzmiał w staropolszczyźnie zaskakująco: bożocielski, o czym można się przekonać, zaglądając do Słownika języka polskiego (tzw. warszawskiego) Karłowicza, Kryńskiego i Niedźwiedzkiego  (t. I, 1900 r., s. 194).

Nie odnotowały go później inne słowniki języka polskiego (poprawnej polszczyzny i ortograficzne) dlatego, że forma cielski kojarzy się ludziom niewątpliwie z augmentatywem rzeczownika ciało, czylicielsko, mającym zabarwienie negatywne. Sformułowanie bożocielski może się dziś wielu osobom wydać niestosowne, lepiej go więc nie przywoływać.

Nie wchodzi też w grę forma bożecielny, którą posłużył się Henryk Sawka, gdyż nie ma w polszczyźnie przymiotnika cielny (jest tylko jego żeńska postać cielna, np. krowa.

Niedobre jest również określenie bożocielesny, bo cielesny to inaczej 'dotyczący ciała; fizyczny’ bądź 'związany z pociągiem płciowym; zmysłowy’.

Może więc w tej sytuacji postawić na formę bożociałowy? Istniał kiedyś w polszczyźnie przymiotnikciałowy, jednak w znaczeniu 'mający ciało, złożony z ciała’. Mimo to określenia dzień bożociałowy, święto bożociałowe, procesja bożociałowa  wydają się chyba nie najgorsze…

Opublikowane przez
Maciej Malinowski

Najnowsze wpisy

Czy słowo dane ma l. poj.?

Według słowników języka polskiego dane nie mają form l. poj. Ale może warto je dzisiaj…

29 kwietnia 2024

1,5 procent (nie: procenta)

W tym wypadku słowa procent nie dostosowujemy do pięciu dziesiątych, lecz liczebnika 1 … 1,5…

20 kwietnia 2024

Darujmy sobie kaszlać

Kaszleć i kasłać w zupełności wystarczą … Darujmy sobie kaszlaćCzytaj dalej »

13 kwietnia 2024

Rokować (np. powrót do zdrowia)

Nie należy używać tego czasownika bez dopełnienia, np. To dobrze rokuje … Rokować (np. powrót…

6 kwietnia 2024

Niech was (wam) Bóg błogosławi

Od wieków w polszczyźnie obecne były zwroty z zaimkami was i wam … Niech was…

29 marca 2024

Babka (dawniej baba) wielkanocna

 Takie ciasto przypominało kształtem spleciony warkocz, który starsze, zamężne kobiety (czyli baby) nosiły na głowie,…

24 marca 2024