68,5 procent (a nie: procenta czy procentu)

Czy wiecie, że z poprawnym posługiwaniem się wyrazem procent w połączeniach z liczebnikami głównymi i ułamkowymi miewają trudności dorośli Polacy?

Nagminnie dopuszczają się tych uchybień ekonomiści, prawnicy, politycy i dziennikarze, kiedy podają różne dane liczbowe ujęte w procentach.

Ponieważ rzecz jest poważna, postanowiłem, że wyjaśnię to już Wam, byście jak najwcześniej poznali odnośną regułę gramatyczną i w przyszłości mówili poprawnie (przypominam, że procent to ‘setna część czegoś’, z łac. pro centum = ‘na sto’).

Kiedy słowo procent występuje z liczebnikiem ułamkowym, zawsze pozostaje nieodmienne, a mówi się: 68,5 procent (sześćdziesiąt osiem i pięć dziesiątych procent), a nie:68,5 procenta czy 68,5 procentu.

Ta sama zasada odnosi się do połączeń wyrazu procent z liczebnikiem głównym, gdy całość określa jakąś wartość liczbową. 2%, 4%, 15%, 30 % itd. albo 2 proc., 4 proc., 15 proc., 30 proc. odczytujemy jako: 2 procent, 4 procent, 15 procent, 30 procent, a nie: 2 procenty, 4 procenty, 15 procentów, 30 procentów.

Ale uwaga! Dotyczy to wyłącznie mianownika, dopełniacza i biernika. Gdy w grę wchodzi celownik, narzędnik i miejscownik, forma procent… przyjmuje w l. mn. normalne końcówki procentom, z procentami, o / w/ na procentach:

– 55 procent uczniów (a nie: 55 procentów uczniów) zdało egzamin;

– Na wycieczce nie było 30 procent dzieci (a nie: 30 procentów dzieci);

– Poznaliśmy już 20 procent uczestników olimpiady (a nie: 20 procentów uczestników);

– Nagrody przyznano 10 (dziesięciu) procentom uczniów (a nie: 10 procent uczniów);

– 50 (pięćdziesięcioma) procentami dochodu ze sprzedaży szkolnych pamiątek (a nie: 50 pięćdziesięcioma procent dochodu) trudno było właściwie gospodarować;

W 40 (czterdziestu) procentach szkolnych wypracowań (a nie: w 40 procent szkolnych wypracowań) znalazły się różnorakie uchybienia językowe.

I jeszcze jedno.

Wyjątkowo z liczebnikiem 1 (jeden) używa się w dopełniaczu formy procenta lub procentu (np.  Na zawodach sportowych zabrakło zaledwie jednego procenta lub jednego procentu uczniów). W innym wypadku należy mówić i pisać procent – kogo? czego? procentu (a nie: procenta). Zajrzyjcie do Wielkiego słownika poprawnej polszczyzny PWN pod red. prof. Andrzeja Markowskiego (Warszawa 2004, s. 866).

Pan Literka