Rozarium lub rosarium

W zasobie polszczyzny występują jeszcze wyrazy mające zarówno pisownię oryginalną (taką jak w języku, z którego pochodzą), jak i spolonizowaną, tzn. przystosowaną do naszego systemu graficznego, będącą odbiciem wymowy.

Do grupy tej należy rzeczownik rosarium / rozarium oznaczający ‘ogród lub jego część, gdzie uprawia się lub eksponuje kolekcje róż’.

Na zapis przez s lub z tego rzeczownika zezwala zarówno Wielki słownik ortograficzny PWN (Warszawa 2010, s. 801 i s. 803), jak i Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (Warszawa 2004, s. 976 i s. 977) oraz Uniwersalny słownik języka polskiego PWN (Warszawa 2003, t. 3, s. 971 i s. 976).

Należy jednak pamiętać o tym, że nawet jeśli wybierze się wersję rosarium, słowo to trzeba wymawiać z głoską z, czyli [rozarium], a nie: [rosarium]. Dlatego lepiej posługiwać się spolszczeniem rozarium albo w ogóle – zamiast rosarium/ rozarium – sięgać do synonimów ogród różany lub różanka.

Ciekawe, że dawniej na rosarium / rozarium mówiło się także… różaniec (cytuję za Słownikiem języka polskiego, tzw. warszawskim, Warszawa 1912, t. V, s. 750: Okna te się otwierają na rozkoszne ogrody i różańce włoskie).

Określenie to poszło w zapomnienie, kiedy różańcem zaczęto częściej nazywać ‘rodzaj nabożeństwa wprowadzonego przez św. Dominika’, a później sam ‘sznur koralików’.

Nietrudno się domyślić, że również słowo róża pochodzi z łaciny (od: rosa; porównaj także fr., ang. rose, niem. Rose i ros. poза). Nigdy jednak nie pisaliśmy rosa ani roza. Stało się tak wskutek oddziaływania języka czeskiego, w którym wyraz růže zapisywany jest wprawdzie przez ů, ale tzw. ů długo wymawiane, co odpowiada naszej literze ó, oraz przez ž, co przechodzi w literę ż.

Pan Literka