Paru osobom (a nie: osobą)

Błędem popełnianym dość często przez sporą część młodych ludzi jest pisanie na końcu -ą zamiast -om w sytuacji, kiedy chodzi o formę fleksyjną celownika l. mn. jakiegoś rzeczownika (np. stoły – komu? czemu? stołą zamiast stołom).

Oto kilka przykładów wynotowanych przeze mnie z internetu:

– Ola pomogła ostatnio kilku koleżanką (powinno być: koleżankom);
– Paru osobą (popr. osobom) powiedziałem wczoraj coś niemiłego;
– Małolatą (zamiast: małolatom) przewraca się dziś w głowie;
– Tym dziewczyną (popr. dziewczynom) zazdrościli w klasie wszyscy.

Ktoś, kto tak pisze, pozostaje na bakier z gramatyką, fonetyką i ortografią. Widać, że nie odróżnia formy fleksyjnej narzędnika l. poj. danego wyrazu od jego formy celownika w l. mn., a także nie przestrzega zasad poprawnej wymowy.

Popatrzcie…

Poprawnie mówi się i pisze np. Z moją koleżanką Anią byłam ostatnio w kinie. W słowie koleżanka musi wystąpić końcówka -ą, gdyż jest to forma narzędnika l. poj. Głoskę ą trzeba wyraźnie wymówić – [z koleżanką], chociaż dopuszcza się artykulację z ą jako dźwiękiem o^u – [z koleżanko^u].

Za naganne uznaje się natomiast mówienie [z koleżankom], czyli z -om na końcu, albo [z koleżanko], tzn. bez nosowości, z czystą ustną samogłoską o. O dziwo, mówią tak czasem nawet dorośli, np. niektórzy politycy (-om poseł SLD Ryszard Kalisz, a -o minister rolnictwa z PSL Marek Sawicki).

Co innego, kiedy mamy do czynienia z postaciami celownika l. mn. rzeczowników. Wtedy mówi się i pisze np.

–  (te) osoby – komu? czemu? (tym) osobom;
– (te) czekolady – komu? czemu? (tym) czekoladom;
– (te) mamy – komu? czemu? (tym) mamom;
– (ci) tatowie – komu? czemu? (tym) tatom.

Zapamiętajcie rozróżnienie:

– Z tą osobą nie chcę mieć więcej nic wspólnego, ale: Tym osobom nie mogę niczego zarzucić;
– Pobrudziłam się czekoladą, ale: Czekoladom z „Wedla” niczego nie brakuje;
– Poszłam z mamą do sklepu, ale: Kochanym mamom składamy dziś życzenia;
– Z moim tatą świetnie się rozumiem, ale: Tatom moich kolegów udało się osiągnąć sukces.

Kiedyś dosłownie zaniemówiłem, gdy zobaczyłem w internecie niepoprawnie zapisaną nazwę filmu „Nie wierzcie bliźniaczką” zamiast „Nie wierzcie bliźniaczkom” (owa komedia rodzina to nowa wersja słynnego filmu „Rodzice, miejcie się na baczności” z 1961 roku na podstawie powieści Ericha Kästnera pt. „Mania czy Ania?”).

I jeszcze jedno…

W sformułowaniu paru osobom błędu nie ma. Człon paru jest w nim użyty jak najbardziej poprawnie, gdyż chodzi o celownik liczebnika nieokreślonego parę o znaczeniu ‘liczba od dwóch do dziesięciu włącznie’; inaczej ‘kilka’. Parę osób znaczy więc ‘kilka osób’, a paru osobom – ‘kilku osobom’.

Zdarza się, że ktoś pojmuje sens słowa para  w y ł ą c z n i e  jako ‘dwie osoby, najczęściej kobieta i mężczyzna’. Rzeczywiście mówi się i pisze para uczestników, para nowożeńców, para nastolatków (tzn. ‘dwoje’), ale są to zupełnie inne połączenia wyrazowe (dwóch rzeczowników, gdyż para jest tu rzeczownikiem) niż parę osób, parę drobiazgów, parę rzeczy itp. (liczebnika nieokreślonego i rzeczownika).

W tych drugich wyrażeniach wyraz parę (występujący w funkcji mianownika) łączy się zawsze z rzeczownikami niemęskoosobowymi (np. parę osób, parę dziewcząt, parę krzeseł, parę rzeczy), a jego „odpowiednikiem” jest słowo paru (także w funkcji mianownika) wchodzące w związek z rzeczownikami męskoosobowymi (np. paru chłopców, paru piłkarzy, paru studentów). Nie wolno więc mówić parę chłopców…

Pamiętajcie o tym, że liczebnik nieokreślony parę, kiedy się go odmienia, przechodzi w formę paru (parę kobiet, ale: paru kobiet, paru kobietom, o paru kobietach), jedynie w narzędniku możne być z paru kobietami albo z paroma kobietami.

W odmianie wyrażenia paru chłopców człon paru pozostaje w postaci niezmienionej, jedynie w narzędniku obok z paru pojawia się forma z paroma (paru chłopców, paru chłopcom, z paru albo z paroma chłopcami, o paru chłopcach).

A co ze składnią wyrażeń parę dziewcząt, paru chłopców? Zawsze orzeczenie przybiera postać l. poj. rodzaju nijakiego. Mówimy: parę dziewcząt poszło do kina; paru chłopców grało w piłkę.

Pan Literka