Ostrożnie z imiesłowami!

Z pewnością wiecie z lekcji gramatyki, co to są imiesłowy.

O ile nie macie zwykle kłopotu z poprawnym posługiwaniem się imiesłowami odmiennymi, bo są podobne do przymiotników (np. grające radio, czytający uczeń), o tyle popełniacie nieraz błędy, kiedy przyjdzie wam użyć imiesłowu przysłówkowego (np. grając, zjadłszy). Przekonajcie się sami…

Ale nie zawsze musimy mówić i pisać: Czytałem książkę i słuchałem radia; Szedłem do teatru i spotkałem kolegów. Tę samą treść daje się wyrazić konstrukcją z imiesłowem: Czytałem książkę, słuchając radia; Idąc do teatru, spotkałem kolegów. Zauważcie, że w zdaniach tych występuje ten sam podmiot (ja czytałem i ja słuchałem; ja szedłem i ja spotkałem).

A teraz przyjrzyjcie się innym przykładom:

Kiedy wracałem ze szkoły, zza chmur wyjrzało słońce;

Gdy wybieraliśmy się na spacer, spadł deszcz.

Jak łatwo odkryjecie, w każdym ze zdań występują inne podmioty (ja wracałem – słońce wyjrzało; my wybieraliśmy się – deszcz spadł). W takim wypadku absolutnie nie wolno wprowadzać do tekstu imiesłowu. Zwroty: Wracając ze szkoły, zza chmur wyjrzało słońce; Wybierając się na spacer, spadł deszcz są nielogiczne! Przecież to nie słońce wracało ze szkoły, nie deszcz wybierał się na spacer!

Nie byłoby błędu, gdyby zdania brzmiały tak: Wracając ze szkoły, zobaczyłem, że zza chmur wyjrzało słońce; Wybierając się na spacer, stwierdziłem, że spadł deszcz. Tutaj wykonawca czynności jest jeden.

Pamiętajcie też o tym, że nie wolno zastępować imiesłowu przysłówkowego współczesnego uprzednim. Nie mówcie więc: Kończąc pracę, poszedł do domu; Wydając ostatni posiłek, zamknęła stołówkę, lecz: Skończywszy pracę, poszedł do domu (najpierw skończył pracę, później poszedł do domu); Wydawszy ostatni posiłek, zamknęła stołówkę (najpierw wydała posiłek, potem zamknęła stołówkę).

Pan Literka