Ekler, eklerek, eklerka

Słowo ekler (fr. éclair) kojarzy nam się przede wszystkim z podłużnym ciastkiem z parzonego ciasta, przeciętym wzdłuż i wypełnionym bitą śmietaną bądź kremem, polanym po wierzchu czekoladą.

Owo ciastko (zwykle długości 10 cm) ma bardzo kruche elementy, dlatego należy je jeść szybko, niemal błyskawicznie.

I właśnie dlatego Francuzi, którzy w XIX w. je wymyślili, nazwali swój wyrób éclair (dosł. ‘błyskawica’).

W słownikach angielskich często podaje się taką oto, nieco żartobliwą, definicję omawianego ciastka:

éclair – ‘a cake long in shape, but short in duration’, co można przetłumaczyć jako ‘ciastko o długim kształcie, ale krótkim żywocie’.

Jak widać, omawiana nazwa jest zapożyczeniem fonetycznym, za podstawę wzięliśmy wymowę francuskiego wyrazu éclair [ekler].

Mówi się i pisze np.

Mam ochotę na eklera;

Dawno nie jadłem eklera;

Eklery wyglądały w cukierni tak apetycznie, że kupiłem kilka;

Na razie mam dość eklerów.

Są też w obiegu zdrobnienia: eklerek (ekler- + przyrostek zdrabniający -ek) oraz eklerka (ekler- + przyrostek -ka).

Pierwsza forma powstała być może przez odwołanie się do nazwy ptyś (skoro ptyś, to i eklerek), druga przez skojarzenie z żeńskimi nazwami ciastek, np. rurka, bajaderka.

Oto odmiana tych wyrazów:

l. poj. eklerek: D. eklerka, C. eklerkowi, B. eklerek a. eklerka, N. eklerkiem, Ms. eklerku, l. mn. M. eklerki, D. eklerków, C. eklerkom, B. eklerki, N. eklerkami, Ms. eklerkach;

l. poj. eklerka: D. eklerki, C. Ms. eklerce, B. eklerkę, N. eklerką, l. mn. M. eklerki, D. eklerek, C. eklerkom, N. eklerkami, Ms. eklerkach.

Dodam na koniec, że słowo ekler znaczy także ‘zamek błyskawiczny’(w D. eklera a. ekleru). To skrót francuskiego wyrażenia une fermeture éclair (fermeture ‘zamknięcie’, éclair ‘błyskawica’).

Pan Literka