Awizo trzeba odmieniać

Kiedy listonosz przynosi przesyłkę poleconą, ale w domu nie zastaje adresata, wówczas zostawia w skrzynce na listy awizo. Awizo jest ‘pisemnym zawiadomieniem o nadejściu listu lub paczki albo przekazu pieniężnego, które należy potem odebrać na poczcie’.
Na pewno zetknęliście się z tym określeniem, słyszeliście, jak mama czy tata mówili:

Muszę iść na pocztę, bo listonosz zostawił awizo;

W skrzynce na listy znowu znalazłam jakieś awizo;

To już drugie awizo w tym tygodniu, a przecież byłam przed południem w domu!

Jak się domyślacie, awizo jest słowem pochodzenia obcego, które przejęliśmy z języka włoskiego (wł. avviso ‘zawiadomienie, powiadomienie’) lub hiszpańskiego (hisz. aviso ‘wiadomość’).
Pierwotnie słowem tym Hiszpanie nazywali ‘niewielki, szybki okręt wojenny do służby patrolowej i pomocniczej’ (od barca de aviso ‘łódź do przesyłania wiadomości’), dlatego później zaczęto tak mówić na samą ‘wiadomość, informację o czymś’.

Ponieważ wyraz awizo kończy się na -o, czyli ma rodzaj gramatyczny nijaki, niektórzy sądzą, że nie podlega odmianie. Tymczasem – nie, awizo przyjmuje normalne formy fleksyjne: w liczbie pojedynczej awizo, awiza, awizu, awizo, z awizem, o awizie (na awizie), a w liczbie mnogiej (te) awiza, awizów (nie: awiz), awizom, awiza, awizami, awizach.
Mówcie więc zawsze:
– Nie miałem żadnego awiza;
– Idę na pocztę z awizem;
– Po awizie nie było śladu;
– Mam dość tych awizów;
– O awizach z kilku tygodni w ogóle nie słyszałem.

Zdradzę Wam, że dawniej był też w użyciu rzeczownik (ten) awiz utworzony wprost z francuskiego słowa avis (‘doniesienie’). Jako wyraz męski, awiz odmieniał się rzecz jasna inaczej: w liczbie pojedynczej awiz, awizu, awizowi, awiz, z awizem, o awizie; w liczbie mnogiej awizy, awizów, awizom, awizy, awizami, awizach.
Być może właśnie owa okoliczność sprawiła, że kiedy (ten) awiz został zastąpiony na dobre wyrazem rodzaju nijakiego (to) awizo, w dopełniaczu liczby mnogiej „pozostała” postać (tych) awizów.

Zwykle formy pluralne rzeczowników rodzaju nijakiego mają w II przypadku tzw. końcówkę zerową, np. (te) zera – (tych) zer; (te) scherza [wym. skerca] – (tych) scherz, (te) srebra – (tych) sreber. Owo (tych) awizów wymyka się więc spod reguły (powinno być awiz).
Skoro istnieje w polszczyźnie rzeczownik awizo, to musi być i czasownik awizować, czyli ‘zawiadamiać o nadejściu przesyłki’. Czasem używa się go w ogólnym znaczeniu ‘powiadamiać, anonsować’, np. Trener awizuje występ w meczu nowego piłkarza. Lepiej jednak tak nie mówić i awizowanie zostawić poczcie…

Pan Literka