Wpływowy

Coraz częściej wyraz ten bywa używany w znaczeniu nienotowanym przez słowniki…

– Co oznacza słowo „wpływowy”? Byłem przekonany, że można tak powiedzieć o kimś ważnym, mającym na coś duży wpływ. Ale niedawno usłyszałem, jak pewna młoda mama żaliła się drugiej, że „córka jest bardzo wpływowa, gdyż nie ma własnego zdania i zgadza się na wszystko, co postanowią koleżanki” (e-mail nadesłany przez internautę).

Pytanie dotyczy jako żywo rozszerzającego się współcześnie (niebezpiecznego) zjawiska polegającego na przypisywaniu wyrazom czy wyrażeniom niewłaściwego sensu.

Popełniają ów grzech w pierwszej kolejności użytkownicy polszczyzny o mniejszej świadomości i sprawności językowej, zwykle ci nieprzywiązujący na co dzień do spraw poprawnej polszczyzny zbyt wielkiej wagi.

Tymczasem błędne zinterpretowanie słowa pod względem słowotwórczym i semantycznym, niewłaściwe odczytanie kontekstu, w którym ma być ono użyte, mało kiedy pozostaje niezauważone. Natychmiast wychwytują to odbiorcy (tacy jak nasz czytelnik) przyzwyczajeni do prymarnego, genetycznego sensu wyrazu i precyzyjnego wysławiania się.

Zwrot, o którym pisze w e-mailu internauta (córka jest bardzo wpływowa, gdyż nie ma własnego zdania i zgadza się na wszystko, co postanowią koleżanki), zawiera taką właśnie usterkę językową, gdyż występuje w nim słowo wpływowa (forma żeńska przymiotnika wpływowy) użyte w zaskakującym, błędnym znaczeniu ‘ulegający wpływom, podatny na wpływy’.

Młoda mama, zamiast powiedzieć córka bardzo ulega wpływom koleżanek lub córka jest bardzo podatna na wpływy koleżanek, a więc sięgnąć po sformułowanie nieco dłuższe, opisowe, ale logiczne, zupełnie to zignorowawszy, zdecydowała się na zwrot z użyciem wyrazu absolutnie się do tego (czyli oddania zamierzonej treści) nienadającego.

Każdy przecież słownik języka polskiego (i starszy, i nowszy) podaje mniej więcej taką samą lub podobną definicję przymiotnika wpływowy – ‘taki, który ma wpływy, stosunki, znajomości, silną pozycję w jakimś kręgu społecznym czy środowisku’.

Niekiedy wymienia się jeszcze drugie znaczenie – ‘zapewniający wpływy, stosunki’.

Można więc na przykład powiedzieć:

wpływowy człowiek o kimś, kto pozostaje ważną osobą w jakiejś społeczności;

wpływowy; bogaty obywatel, gdy zasiada on w radzie miejskiej i wszyscy się liczą z jego zdaniem;

wpływowy polityk czy poseł, kiedy umie on coś załatwić dobrego w Warszawie, a zarazem pomóc wyborcom z własnego okręgu; wpływowy biznesmen, jeśli w jakichś poważnych kręgach prosi się go o ekspertyzy lub inne wsparcie, czy wreszcie

wpływowa rodzina, jeśli faktycznie ma od dłuższego czasu wpływ na coś w mieście, regionie.

Mówi się też niekiedy, że ktoś zajmuje wpływowe stanowisko czy chwali się wpływowymi znajomościami.

Jak widać, przymiotnik wpływowy wchodzi w oczywisty związek z rzeczownikiem wpływ, czyli ‘skuteczne oddziaływanie na kogoś lub na coś; skutek takiego oddziaływania’, lub jego postacią pluralną wpływy ‘oddziaływanie na jakieś środowisko ludzkie, czyjeś poparcie, możliwość załatwiania jakichś spraw, oddziaływanie na coś dzięki stosunkom wśród ludzi, bogactwu itp.’.

A zatem pamiętajmy, że wyłącznie w takim znaczeniu wolno się przymiotnikiem wpływowy posługiwać.

Kiedy mamy na myśli ‘uleganie czyimś wpływom, bycie podatnym na wpływy kogoś’, jego obecność w tekście mówionym czy pisanym jest wykluczona.

MACIEJ MALINOWSKI