„Żaden” czy „jakikolwiek”?

Od kilku miesięcy walczę z szefem, który utrzymuje, że poprawnie powinno się mówić i pisać „Nie było jakiejkolwiek sprawy” (bez podwójnego przeczenia), a nie: „Nie było żadnej sprawy” (w zasadzie z podwójnym przeczeniem). Jednakże w takim przypadku trudno by było znaleźć zastosowanie dla słowa „żadne”.

Szef nie ma racji. W wypowiedzeniu przeczącym należy użyć właśnie zaimka żaden, a nie jakikolwiek, a więc poprawnie jest: Nie było żadnej sprawy, a nie: Nie było jakiejkolwiek sprawy. Podwójne przeczenie nie ma tu nic do rzeczy. Po polsku można nawet powiedzieć Nikt nikomu nigdzie nigdy niczego nie zabraniał. Błędem jest natomiast to, gdy zaimek żaden oznaczający w tym wypadku ‘zupełne wyłączenie, brak kogoś lub czegoś’ znajdzie się w zdaniu twierdzącym (to składnia niemiecka). Po polsku nie mówi się To żaden kłopot, tylko To nie jest żaden kłopot. Powiemy jednak Twoja pomoc była żadna; Jej wpływ na męża był żaden i nie popełnimy błędu, gdyż zaimek żaden występuje tu w roli przymiotnika o znaczeniu ‘znikomy, nijaki’.

Zobacz także

1 komentarz

  1. Ostatecznie poprawiony tekst:

    Pan Doktor pisze: „Błędem jest natomiast to, gdy zaimek żaden oznaczający w tym wypadku ‘zupełne wyłączenie, brak kogoś lub czegoś’ znajdzie się w zdaniu twierdzącym (to składnia niemiecka). Po polsku nie mówi się To żaden kłopot, tylko To nie jest żaden kłopot”.
    Uważam, że choć uwaga: „zaimka żaden nie należy używać w zdaniu twierdzącym” („Nowy słownik poprawnej polszczyzny” PWN pod red. A. Markowskiego, s. 1383) jest słuszna, to przytoczony przez Pana (i tenże słownik) przykład „To żaden kłopot” mający ilustrować tę uwagę jest raczej chybiony i wprowadza użytkowników w błąd, gdyż w istocie ilustruje on zdanie z negacją, tyle że wyrażoną inaczej niż za pomocą partykuły „nie” („Inny słownik języka polskiego” PWN pod red. M. Bańki, tom II, s. 1407). „To żaden kłopot” znaczy przecież ‘To nie jest żaden kłopot’. Ponadto w zrównoważonym NKJP można znaleźć sporo przykładów z użyciem „to żaden …” (bez wyrażenia „nie jest”).

Komentowanie jest niedostępne.

Scroll to Top