Rozkminić (i jego wariant wielokrotny rozkminiać) to czasownik, którym chętnie posługuje się na co dzień spora część młodych ludzi.
Jego znaczenie jest dość pojemne: ‘myśleć nad czymś intensywnie, zastanawiać się nad czymś, próbując to zrozumieć lub rozwiązać, rozgryzać coś’.
Oto przykłady użycia:
– Co tak rozkminiasz? (‘nad czym tak myślisz?’)
– Ni w ząb nie mogę tego zadania z majcy rozkminić (‘nie mogę zrozumieć. O co w nim chodzi’)
– Muszę to jeszcze raz rozkminić (‘przemyśleć’).
Warto wiedzieć, że omawiany czasownik ma związek ze słowem kminić wywodzącym się z gwary więziennej (tzw. grypsery). W języku skazanych kminić (z czes. kminiti) znaczyło ‘oszukiwać’ (patrz: Słownik języka polskiego Jana Karłowicza, Adama Kryńskiego, Władysława Niedźwiedzkiego, Warszawa 1902, t. II, s. 377).
Stąd się wziął później zwrot mówić kminą (‘mówić gwarą więzienną’) i czasownik rozkminiać, tzn. ‘używać gwary więziennej’. Kmina była poprzedniczką grypsery (z niem. Grips).
We współczesnym socjolekcie młodzieżowym słowo rozkminiać nabrało nowego sensu – ‘rozumieć coś (w domyśle – co nie było takie oczywiste), dociekać czegoś, rozmyślać nad czymś’.
Można rozkminiać coś (‘zastanawiać się nad czymś’) i w końcu wykminić, czyli ‘wymyślić to’, oraz zakminić ‘zrozumieć’. Niektórzy mówią też skminić, kiedy mają na myśli ‘zorganizowanie czegoś’. Wszystkie te warianty przedrostkowe czasownika kminić bywają w obiegu.
Istnieje jeszcze rzeczownik rozkmina. To inaczej ‘jakaś kwestia do rozwiązania, nad którą należy się trochę zastanowić’ (np. Mam rozkminę, co robić: wziąć tę robotę czy nie?).
Pamiętajmy o tym, że wszystkie omówione słowa należą do polszczyzny potocznej
Pan Literka