Dlaczego na piłkę ręczną mówi się czasem szczypiorniak, a zawodników nazywa szczypiornistami?
Ma to związek z miejscowością Szczypiorno pod Kaliszem (dziś jest to dzielnica tego miasta).
Było tak. Na polach w okolicach Szczypiorna istniał obóz dla jeńców z frontu I wojny światowej: Rosjan, Anglików, Francuzów, Jugosłowian oraz tych Niemców, którzy odmówili przysięgi na wierność Niemiec. Znaleźli się w nim także polscy legioniści (ich komendant Józef Piłsudski został aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu).
Więźniowie nie mieli żadnego konkretnego zajęcia. Jedynym ich obowiązkiem było sprzątanie terenu obozu. Dlatego postanowili to zmienić. Z worka uszyli coś w rodzaju piłki, wypchali ją szmatami i gazetami.
Taką bardziej owalną niż okrągłą „szmacianką” wielkości dzisiejszej piłki do futbolu nie dało się, rzecz jasna, kozłować, można ją było jedynie podawać z rąk do rąk i rzucać do prowizorycznej bramki między barakami (stanowiły ja dwie wbite tyczki) .
Podobno więźniowie podpatrzyli ową grę u niemieckich wartowników. W Niemczech bowiem już pod koniec XIX znano piłkę ręczną, rywalizowały 11-osobowe zespoły, a mecze rozgrywano na otwartych (szutrowych, betonowych bądź asfaltowych) boiskach.
Za ojczyznę piłki ręcznej uważa się jednak Danię, gdzie od razu grano – tak jak dzisiaj – w 7-osobowych składach.
Kiedy 10 listopada 1918 r. powrócił do kraju z magdeburskiej niewoli marszałek Józef Piłsudski, natychmiast wydał rozkaz mobilizacyjny dla Polskiej Organizacji Wojskowej. W Szczypiornie sformowano pierwszy odział przyszłego Batalionu Pogranicza, który 29 grudnia 1918 r. pokonał mniejszą od siebie załogę niemiecką, zdobył koszary i wyzwolił jeńców.
Ponieważ żołnierze Batalionu Pogranicza stacjonujący wtedy w Szczypiornie bardzo lubili grać w coś, co przypominało dzisiejszą piłkę ręczną, oficjalnie rok 1918 uznaje się za datę narodzin tej dyscypliny sportu. W niepodległej Polsce powstał Polski Związek Gier Sportowych (koszykówka, siatkówka i piłka ręczna), w 1936 roku przekształcony w Polski Związek Piłki Ręcznej.
W 1949 roku znowu obowiązywała inna nazwa – Polski Związek Koszykówki, Siatkówki i Szczypiorniaka. Dopiero w 1957 roku zaczął istnieć (jako samodzielny twór) Polski Związek Piłki Ręcznej, ale pod nazwą… Związek Piłki Ręcznej w Polsce (ZPRP). Skrótowiec PZPR był bowiem zarezerwowany dla rządzącej partii – Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.
Zdradzę Wam, że aż do 1967 roku istniały w Polsce dwie odmiany piłki ręcznej. Kiedy naprzeciwko siebie stawały drużyny 11-osobowe, a mecze odbywały się na wolnym powietrzu, używano właśnie nazwy szczypiorniak.
Dzisiaj rywalizują zespoły 7-osobowe i mówi się piłka ręczna, piłkarze ręczni. Ale są też ciągle w obiegu synonimiczne, potoczne określenia szczypiorniak, szczypiorniści.
Pan Literka