Słowo łupież ma w polszczyźnie dwa znaczenia i… podwójny rodzaj gramatyczny. Kiedy mowa o ‘rabunku, grabieży’, jest to forma (ta) łupież; gdy mamy na myśli ‘chorobę skóry głowy’ – (ten) łupież.
Zawsze więc powie się: Była to haniebna łupież oraz Od dłuższego czasu nie mogę sobie poradzić z nasilającym się łupieżem głowy.
Omawiany wyraz występuje w obiegu od bardzo dawna, a niektóre słowniki traktują go nawet jako przestarzały (gdyż częściej bywa w użyciu grabież). Etymologicznie należy go łączyć z czasownikiem łupić (‘obdzierać, zdzierać coś z czego’, np. korę z drzewa, skórę z upolowanego zwierzęcia’).
Łupież była zatem ‘czymś, co złupiono’, ale w sensie pozytywnym. Mówiono np. o łupieży węża (lub łupieży wężowej), tzn. ‘skórze zrzuconej przez węża’, czy łupieży jabłka, łupieży gruszki (‘łupinie, skórce tych owoców’).
Stąd się zresztą wziął sens medyczny łupieżu (znany już w XVI w.) ‘łuszczący się naskórek na głowie’, który dla większej wyrazistości otrzymał w gramatyce przynależność rodzajową męską.
(Ta) łupież straciła później sens dosłowny, zaczęła nazywać przenośnie ‘coś zdobytego’, stała się więc po części synonimem neutralnego słowa łup (‘zdobycz wojenna, myśliwska’). Z czasem jeszcze bardziej rozszerzył się jej zakres znaczeniowy (‘coś zrabowanego’). Doszło do tego wskutek nabrania przecz czasownik łupić przenośnego sensu ‘obdzierać, ogołacać kogoś lub coś z czegoś’.
Ktoś, kto dokonywał łupieży, tzn. parał się łupiestwem, czyli procederem łupieżczym (lub łupieskim), był łupieżcą, łupieżnikiem, po prostu łupieżył.
Pan Literka