Przestrzegam Was na każdym kroku, byście używali wyrazów we właściwej formie oraz we właściwym znaczeniu. Wcale nie chodzi mi w tym miejscu o zapożyczenia, bo macie prawo ich jeszcze nie rozumieć, ale o słowa rodzime. Opowiem Wam dzisiaj o pułapkce, jaką kryje w sobie zwykły przyimek dzięki.
Jak wiadomo, łączy się on z celownikiem (mówi się i pisze dzięki komu, dzięki czemu), jednak wolno się nim posłużyć wyłącznie wtedy, gdy wskazuje przyczynę uważaną za dodatnią, pożądaną, korzystną. Oto przykłady:
Dzięki pracowitości i zdyscyplinowaniu osiągnęła znakomite wyniki w nauce;
Dzięki pomocy przyjaciółki wybrnęła z trudnej sytuacji życiowej;
Dzięki szczęśliwemu zbiegowi okoliczności wszystko się udało.
Jednym słowem, słówko dzięki może się pojawić wtedy, gdy dzieje się coś (stało się coś) pozytywnego. Niestety, zdarza Wam się powiedzieć (słyszę to na co dzień) dzięki komuś, dzięki czemuś, kiedy chodzi o coś… niekorzystnego, niepożądanego; np.
Dzięki tobie spotkała mnie przykrość;
Dzięki wypadkowi nie chodziła do szkoły przez miesiąc;
Dzięki pomyłce sędziów wygrałaś!
To błąd, wielki błąd, pamiętajcie o tym! W takich sytuacjach przyimek dzięki musi być zastąpiony przyimkami wskutek, na skutek, przez, a więc:
Przez ciebie spotkała mnie przykrość;
Wskutek wypadku nie chodziła do szkoły przez miesiąc;
Na skutek pomyłki sędziów wygrałaś!
Nie popełnicie natomiast uchybienia, kiedy posłużycie się przyimkiem dzięki w jakiejś ironicznej wypowiedzi, np.
Dostałam wczoraj jedynkę dzięki mojemu kochanemu bratu, który do północy przeszkadzał mi w przygotowaniu się do odpowiedzi z polskiego.
Zdradzę Wam na koniec (choć nie powinienem, by nie mieszać Wam w głowach), że można jednak użyć omawianego przyimka, kiedy stało się coś przykrego, niepożądanego, ale w końcu wszystko wyszło na dobre, np.
Szedłem do szkoły i pośliznąłem się (albo poślizgnąłem się), zwichnąłem nogę. Zamiast na matematykę trafiłem do gabinetu lekarskiego, ale dzięki temu ominęła mnie klasówka.
Jak widzicie, świadomość tego, kiedy wolno zastosować w zdaniu ten sam wyraz, jest niezwykle ważna.
Pan Literka