Cudzysłów

Cudzysłów jest rzeczownikiem twardotematowym, tzn. kończy się na w twarde, i dlatego trzeba go odmieniać następująco: D. cudzysłowu, C. cudzysłowowi, B. cudzysłów, N. z cudzysłowem, Ms. w cudzysłowie.

Jedynie w formie miejscownika pojawia się miękkie w’ (zapisywane jako wi-), gdyż ów przypadek ma tę właściwość, że zmiękcza wygłosową spółgłoskę.

Jeszcze łatwiej zapamiętacie całą deklinację wyrazu cudzysłów, jeśli będziecie go zawsze łączyć z rzeczownikiem rów (ten również kończy się na -ów).

Skoro mówi się i pisze rów, rowu, rowowi, z rowem, w rowie, to tak samo trzeba powiedzieć i napisać cudzysłowu, cudzysłowowi, z cudzysłowem, w cudzysłowie.

Niestety, wiele osób ma ze słowem cudzysłów kłopot. Zdarza mi się wielokrotnie słyszeć (w radiu bądź telewizji) niepoprawne formy (kogo? czego?) cudzysłowia albo cudzysłowiu czy (w kim? w czym?) w cudzysłowiu, (np. Nie zamknąłeś w zdaniu cudzysłowia; Był to wyraz w cudzysłowiu).

Uchybienie bierze się z tego, że myli się wyraz cudzysłów, będący rzeczownikiem męskim, z rzeczownikami rodzaju nijakiego przysłowie, posłowie (‘końcowa część książki’) czy pustosłowie, które mają taką właśnie odmianę: D. przysłowia, posłowia, pustosłowia; C. przysłowiu, posłowiu, pustosłowiu; N. z przysłowiem, z posłowiem, z pustosłowiem; Ms. o przysłowiu, o posłowiu, o pustosłowiu.

Drugim powodem błędu może być oddziaływanie męskiego rzeczownika ołów odmieniającego się „miękko”: (kogo? czego?) ołowiu, (komu? czemu?) ołowiowi, (z kim? z czym?) z ołowiem, (o kim? o czym?) o ołowiu.

Ołów jest z pochodzenia wyrazem miękkotematowym (kiedyś wymawiało się [ołówi]) i chociaż w stwardniało, miękkość pozostała i ujawnia się w odmianie (-wiu, –wiowi, z -wiem, o -wiu). Cudzysłów to – jak wspomniałem – rzeczownik twardotematowy.

Pan Literka

Scroll to Top