Co tu jest napisane? (a nie: co tu pisze?)

Nie należy mówić co tu pisze? czy pisało w gazecie. Takie zwroty trzeba zastępować innymi: co tu jest napisane? lub co tu napisano? oraz było napisane w gazecie bądź napisano w gazecie.

Konstrukcje zdaniowe co tu pisze?, pisało w gazecie (niestety, bardzo częste) są błędne dlatego, że brakuje w nich podmiotu, a zawierają orzeczenie w 3. osobie l. poj. czasu teraźniejszego (pisze) i czasu przeszłego (pisało)Owszem, polszczyzna zna powiedzenia typu na dworze pada (padało), strasznie grzmi (grzmiało) czy szumi (zaszumiało) za oknem, w których pojawia się forma osobowa orzeczenia w funkcji nieosobowej. Uznaje się je za poprawne, gdyż w tym wypadku chodzi o zjawiska przyrody wywoływane przez ukryte, nieodgadnione siły. W gazecie zawsze jednak pisze ktoś konkretny (dziennikarz), a nie jakaś tajemna moc.

Niektórzy uważają, że niepoprawne pisze w gazecie wzięło się z archaicznego dzisiaj  sformułowania coś stoi (w gazecie, w książce), będącego dosłownym tłumaczeniem niemieckiego zwrotu es steht (in der Zeitung, in dem Buch). Niewykluczone, że mogło tak być… Nasi przodkowie żyjący na przełomie XIX i XX wieku często mówili, że coś stoi lub stało w gazecie, w książce albo w liście, tzn. że ‘coś jest, było, zostało tam napisane, wydrukowane’. Sięgali po ten zwrot tym chętniej, że znali frazeologizmy coś stoi czarno na białym oraz coś stoi jak wół występujące również w znaczeniu ‘coś jest gdzieś wyraźnie napisane’.

Dzisiaj Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN (Warszawa 2004, s. 1096) sformułowanie coś stoi, coś stało w gazecie uznaje za tak samo niepoprawne jak powiedzenie pisze, pisało w gazecie. Obydwa trzeba zastępować konstrukcjami jest, było napisane.

Pan Literka

Scroll to Top