Słowo pokój ma dzisiaj wiele znaczeń, jednak przed wiekami rozumiano je przede wszystkim jako ‘ciszę, ukojenie, uspokojenie’.
Gdy nasi przodkowie mawiali, że zażywają pokoju, że pragną pokoju, że chcą żyć w pokoju, to właśnie chodziło im o stan ducha, samopoczucia, o brak zmartwień.
Podczas odwiedzin u kogoś w domu nieraz witano się słowami pokój temu domowi, a gdy chciano zapobiec kłótniom czy swarom, dodawano: dajcie, kumo, kumie, temu pokój.
Łacińską inskrypcję nagrobną requiescat in pace [wym. rekwiescat in pace], w skrócie R.I.P, do tej pory tłumaczy się jako ‘niech spoczywa w pokoju’ (pace to forma 5. przypadka – ablatywu – w funkcji miejscownika słowa pax ‘pokój’).
Warto wiedzieć, że etymologicznie wyraz pokój ma ścisły związek z czasownikiem koić (‘łagodzić, uspokajać, uśmierzać’) i z zapomnianym już dzisiaj czasownikiem pokoić. Czas pokoi bóle, żale – mówiono.
Dopiero w okresie staropolskim do formy pokój doszedł przedrostek -s, i w ten sposób utworzono słowo spokój (wzorem dla niego stał się czasownik spokoić, od którego następnie powstała forma uspokoić: u- + -spokoić).
Z czasem właśnie ono przejęło pierwotny sens pokoju, ten zaś zaczął nazywać ‘brak wojen’.
A jeszcze później rzeczownik pokój nabrał nowej definicji – ‘miejsce, gdzie człowiek odpoczywa, nabiera sił do dalszej pracy, gdzie zażywa pokoju, tzn. ‘wyciszenia, snu, ukojenia’.
O tym, że pierwotnie omawiane słowo pokój nie oznaczało tego, co współcześnie, świadczy jego forma zaprzeczona. Do dzisiaj mówimy i piszemy niepokój (‘obawa, lęk’), a nie niespokój.
Pan Literka